5) CẢNH HUỐNG CON NGƯỜI TA Ở ĐỜI
Cõi đời là sông sầu, là bể thảm, người ta sinh ra ở đời
tức là dấn mình vào nơi khổ vậy.
Thật thế, từ vua quan cho chí dân gia, ai mới lọt lòng
mẹ ra là đã chào đời bằng mấy tiếng khóc oe oe… Ừ, mà
ngẫm cho kỹ, nếu đời lại là nơi vui thú thì cậu hài-nhi kia
sao không cười mà lại khóc ? Suy thế thì ta đủ rõ, còn chi
mà ta phải lý luận cho văn-tự thêm dài dòng. Quả có thế,
nói quyết rằng ai đã phải đầy đọa vào cõi trần-gian tức là
phải ghé vai mà gánh lấy các điều phiền nhiễu ở đời vậy !
Nhưng chẳng có lẽ ở đời chỉ những thảm cùng sầu,
những phiền cùng muộn thì con người ở đời sống làm sao
được. Thưa rằng, người ta ở đời cũng có khi vui, khi sướng,
nhưng các điều vui ấy mà đem cân đo với những điều phiền
thì ít khi thắng được. Vả lại, con người ở đời thọ lắm chỉ
được đôi lần 50 tuổi là cùng, rồi hết cái quãng thì giờ 100
năm ấy, ai ai cũng đều về một lối cả. Mà đã không ai thoát
ly ra được ngoài cái vòng « Giấc ngủ thiên thu » thì còn lấy
chi làm lạc-thú ? Cho nên, các cụ đời xưa ví cuộc đời như
một giấc mộng cũng không hẳn là sai. Này thử xem, người
ta ở đời cằm cặm cùi cụi lo lắng làm ăn cho nên công nọ
nghiệp kia, rút cục rồi cũng đến chết. Vậy dám hỏi, cái chết
là cái chi chi và nó có cái mãnh-lực gì mà làm cho trăm
nghìn người đều phải vì nó mà âu-sầu thê thảm ? Ai đã là
người mà tai nghe cái chết, mắt trông cái chết cũng đều
giọt lệ nhủ sa, mặt mày ủ rũ. Ghê thay mà lại ngán thay !
