quanh khu vực này. Các biệt thự với tường gạch rêu phong lan tràn trên
tường vôi bạc màu. Mùi ẩm nước khó chịu của đất ẩm xông lên, pha
lẫn với mùi lá cây sũng nước quyện với mùi trầm, mùi sen, mùi hoa
cau, đu đủ, và hàng trăm thứ hoa quả khác của miền nhiệt đới mà anh
chưa từng biết đến, tất cả xông lên thoang thoảng êm đềm. Joseph cũng
tưởng mình nghe được tiếng dương cầm thánh thoát từ những hành
lang trên cao, chen lẫn tiếng cười nói của những Pháp kiều từ bên trong
các ngôi nhà ở khắp đó đây. Tiếng ly pha lê va chạm, vang cao trong
bầu không khí yên lành, nhắc nhờ cho Joseph về sự hiện diện của nền
văn minh phức tạp của giới chủ nhân ông tại xứ sở này.
Joseph đi lần về trung tâm thị tứ. Gần bên chợ, các lề đường vẫn
mang một màu xưa cũ. Những người dân bản xứ vẫn mình trần trùng
trục, quần quật với các cần xé trái cây, rau cải. Những người đàn bà Ấn
Độ, áo quần lòe loẹt quây quần bên đám người da màu sạm nắng, đang
tụ tập bên lề đường mà cả những chuyện vay tiền, vay bạc, bên cạnh đó
một nhóm người khác tụ nhau cờ bạc.
Đó đây, một vài người phu xe kéo duỗi mình trên xe nghỉ ngơi hoặc
đang dùng cơm chiều. Trước những cửa tiệm, các chủ nhân ông người
Tàu phốp pháp xí xô nặng giọng Quảng Đông khảo hàng. Bên trước
một căn nhà, Joseph đưa mắt nhìn qua khung cửa hẹp thấy được một
bàn thờ bóng loáng với tượng Phật trên cao và đồ đoàn thờ phượng tổ
tiên, anh dừng chân nhìn thẳng vào bên trong thấy một người đàn ông
nhỏ người đang quỳ trước bàn thờ bái lạy. người đàn ông đang cúi
người trước bàn thờ, chợt làm cho Joseph nhớ đến lần anh cùng với mẹ
dự kiến buổi lễ với Hoàng đế Annarn tại điện Thái Hòa ngoài Huế.
Cùng lúc này, Joseph cũng chợt nhận thức rõ ràng là ngay từ lần đầu
tiên, cách đây mười một năm trong đầu óc của chàng thiếu niên mười
lăm tuổi lúc đó đã thấm nhuần giây phút huy hoàng bên cạnh hoàng đế
Khải Định và tư đó anh đã biết là không sao có thể chấp nhận được cho
mình một đời sống binh nghiệp như cha anh đã từng muốn anh phải
đeo đuổi. Sau lần lĩnh hội các nghi thức tại kinh thành cổ kính của Việt
Nam, Joseph đã dốc tâm xoay các sở thích của mình về lịch sử Đông
