động rất mạnh, nhưng cái tên Hồ Chí Minh vẫn giữ rất kín cho đến gần
cuối tháng tám, sau khi cướp được chính quyền ở bắc bộ, người ta mới
nghe nói.
Các chi bộ cộng sản ở trung và Nam Bộđã sẵn sàng đâu đấy cả rồi, song
cứ phải giữ bí mật, đợi khi có mệnh lệnh mới được ra mặt hành động. bắc
bộ, một mặt họ sai những người táo tợn đi đánh phá các nơi, hễ đâu có ai ra
mặt chống họ, họ bắt đi hay giết chết, làm cho dân chúng khiếp sợ. Một
mặt họ cho người đi diễn thuyết và tuyên truyền rằng đảng Việt Minh đã có
các nước Ðồng Minh là Tàu, Nga, Mỹ ủng hộ và giúp cho binh khí để đánh
bọn độc tài Pháp và Nhật. Họ lại nói rằng quân Việt Minh đã đánh lấy được
mấy tỉnh ở mạn thượng du bắc bộ rồi.
Vào khoảng tháng 5 năm 1945, người Nhật thấy Việt Minh có thế mạnh,
tưởng là một đảng theo chủ nghĩa quốc gia, bèn cho người đi tìm cách điều
đình. Ðến ngày mùng 9 tháng năm, hai người Nhật và một người Việt Nam
làm thông ngôn lên đến Ký Phú gần huyện Ðại Từ thuộc Thái Nguyên, đều
bị quân Việt Minh giết cả. Việt Minh lại sai người về ám sát mấy người sĩ
quan Nhật ở giữa Hà Nội và cho người đi đánh phủ nọ huyện kia. Các quan
phủ huyện, người thì bị bắt, người thì chạy trốn, dân tình nôn nao cả lên.
Những thanh niên Việt Nam lúc ấy phần nhiều cũng theo Việt Minh và đi
tuyên truyền rầm rĩ. Người Nhật thấy vậy bèn ra lệnh bắt các thanh niên và
những người họ ngờ theo Việt Minh đem giam và tra tấn rất cực khổ.
Khi tôi được tin người Nhật bắt các thanh niên ở Hà Nội, lập tức tôi thu
xếp ra bắc. Hôm sau tôi nói chuyện với ông Yokohama, tối cao cố vấn
Nhật, rằng hai ngày nữa tôi ra Hà Nội. Ông ấy bảo tôi: "Cụ đang nhọc mệt
ra Hà Nội làm gì, mọi việc dần dần rồi đâu ra đấy cả". Tôi nói thật ý định
của tôi, ông Yokohama không nói gì. Ðến sáng hôm sau ông nói rằng: "Nếu
cụ đi Hà Nội, thì tôi cùng đi với cụ". Tôi bảo được thế càng hay.
Tôi ra Hà Nội, cùng đi có các ông Hoàng Xuân Hãn bộ trưởng bộ giáo
dục, ông Vũ Văn Hiền bộ trưởng bộ tài chính, ông Phan Anh bộ trưởng bộ
