Tôi thấy việc đi nam có nhiều sự cản trở, trong nội các không có hòa khí
như lúc đầu, và có lắm chuyện nhỏ mọn không muốn nói ra, làm tôi mất cả
lòng hăng hái làm việc, thành ra đến ngày mùng 8 tháng tám tôi vẫn không
đi nam được. Tổng tư lệnh Nhật ở Hà Nội vào Sài gòn không thấy tôi, điện
ra dục. Tôi điện vào xin cứ cho lấy lại nam bộ, tôi không phải vào Nam
nữa.
Ðược tin người Nhật ưng thuận, và lúc ấy có ông Nguyễn Văn Sâm lãnh
tụ đảng Quảng Xã, vừa ở Sài Gòn ra Huế. Tôi vào tâu vua Bảo Ðại, xin cử
ông Sâm làm Nam Bộ Khâm Sai. Ngày 14 tháng tám năm 1945, ông Sâm
được sắc chỉ bổ vào Nam.
Ông Nguyễn Văn Sâm đi rồi, tôi cho công việc làm của tôi như thế tạm
xong. Tôi nói tạm xong, vì lúc ấy tôi tưởng Nhật khéo léo lắm cũng chỉ
được năm bảy tháng nữa là cùng, rồi ra quân Ðồng Minh kéo lên Ðông
Dương, những việc đã làm đó, ai kể vào đâu. Song dù sao nó cũng thành
cái hằn, cái nếp, thành một việc đã có rõ ràng, theo tình thế chính trị, người
ta không thể xóa bỏ hẳn đi được.
Việc lấy lại đất Nam Bộ xong, tôi vào tâu vua Bảo Ðại, xin cho tôi từ
chức. Ngài nói: "Ông đang làm được việc, sao lại xin thôi, và ông thôi lấy
ai thay". Tôi tâu trình lên mấy người, ngài tỏ vẻ không thuận, bảo: "Các
ông hãy tạm làm việc, chờ đến khi tìm được người ra lập nội các hãy thôi".
Lúc ấy tôi như cất được gánh nặng, nhưng tìm ai thay? Tôi nghĩ nên tìm
những người thuộc về các đảng phái như Ngô Ðình Diệm, Nguyễn Xuân
Chữ, Lê Toàn, Tạ Thu Thâu, Hồ Hữu Tường, Ðặng Thái Mai v...v... đã có
tiếng hoạt động về chính trị, để vào lập nội các mới. Tôi điện đi các nơi
mời những người ấy vào Huế, nhưng sợ một bức điện không được rõ, tôi
nhờ ông Phan Anh ra Bắc và ông Hồ Tá Khanh vào nam gặp mọi người và
nói chuyện cho rõ đuôi đầu. Nhưng ông Phan Anh ra đến vùng Phủ Diễn bị
quân Việt Minh bắt giữ lại, ông Hồ Tá Khanh vào đến Quảng Ngãi cũng bị
