Kinh nghiệm cho thấy sự thành công của một dự án dưới thể thức PPP tùy
thuộc nhiều vào lĩnh vực kinh tế. Nếu dự án là một đường xa lộ có thu lệ phí
hay một nhà máy điện, sẽ có nhiều nhóm tư nhân muốn thầu vì kiếm lời dễ
dàng. Nếu là một dự án metro thì khả năng lời lỗ rất bấp bênh, mà vốn đầu
tư cao khủng, do đó sẽ khó kiếm được tư nhân nào chịu hy sinh cáng đáng
dự án. Thế rồi người ta cũng nhận ra được rằng với những dự án có tính
cách xã hội rất nhạy cảm vì dân chúng là những người tiêu thụ hoặc sử dụng
trực tiếp (ví dụ nước lọc, hay metro), không phải một sớm một chiều mà
chính phủ dễ chấp nhận sự lên giá của khối nước hay vé metro. Và cho dù
những hứa hẹn và cam kết về giá biểu có được ghi sẵn trên hợp đồng chăng
nữa, tôi cũng chưa bao giờ thấy một chính phủ nào dám chấp hành một hợp
đồng đã ký khi dư luận không thuận và còn xôn xao. Trong những trường
hợp đó tư nhân sẽ bị thiệt thòi nặng. Người Pháp có câu “Chỉ còn mắt để
khóc!”. Đúng thật, vì không những hợp đồng không được chấp hành mà
không ai trong chính phủ hay ngoài xã hội biết được trước bao giờ hợp đồng
sẽ lại bình thường hóa!
Trong tất cả những trường hợp khó khăn đó vai trò tư vấn của ngân hàng
vô cùng quý báu.
Nếu bạn còn nghi vấn về vai trò quan trọng của ngân hàng trong cuộc
thương thuyết, thì xin bạn cứ nhớ cho rằng từ bid bond (bảo lãnh dự thầu),
performance bond (bảo lãnh thực hiện hợp đồng), scheduled payments
(thanh toán theo lịch trình), down payment (tiền đặt cọc), hoặc cash
advances (tạm ứng tiền mặt) cũng vẫn là họ. Có lẽ không cần kéo dài danh
sách nữa mà bạn hãy luôn nhớ rằng không có ngân hàng bên cạnh thì bạn
chẳng đi đâu xa, mà có họ ngồi sát cánh thì bạn sẽ thấy ấm áp từ lúc thương
thuyết đến lúc thực hiện dự án. Đó là sự ấm áp của đồng tiền, khi mình cần
nó nhất, cho dù nó có là chủ của dự án hay là nô lệ của người sử dụng. Và
bạn cứ tin chắc rằng với ngân hàng thì sự ấm áp của đồng tiền sẽ kín đáo
lắm, bạn ạ.
NHỮNG ĐIỀU NÊN GHI NHỚ
