Nhưng ngược lại, từ khi tốt nghiệp Trường Quốc Gia Cầu Đường của
Pháp (thuộc 3 trường cao đẳng hàng đầu) tôi đã đi qua ở đất người tất cả
những chặng đường mà bất cứ một nhân viên nào cũng phải qua nếu như
không có ai đỡ đầu, thậm chí thổi lên. Cái thang xã hội tôi phải leo không
thiếu bậc nào, không ai nghĩ phải tặng cho tôi một ưu đãi nào. Tôi thuộc
trường hợp phải đi làm hàng ngày để sinh sống ngay từ khi ra trường và
người bạn tư vấn duy nhất của tôi là nhật báo và các mục rao vặt kiếm nhân
viên. Tôi từng làm kỹ sư tư vấn tại những công ty marketing, tính toán dự
án, ước lượng tính khả thi kinh tế và tài chánh của những dự án lớn. Sau đó
tôi đã vào một công ty lớn chuyên về điện lực và đường sắt. Tôi đã làm từ
Kỹ sư trưởng lên tới Phó Giám đốc, rồi được giao chức Chủ nhiệm mạng
quốc tế của tổng công ty. Sau đó tôi đã sang công ty lọc nước từ sông, lên
đến chức Tổng Giám đốc vào những năm tuổi mà người khác đã trở thành tỷ
phú. Sau cùng tôi mới lên tới nấc cuối cùng của đời chuyên viên là Chủ tịch
công ty. Vào cùng tuổi đó thì ông Bill Gates đã là người giàu nhất thế giới từ
lâu, và ông Steve Jobs đã chế ra chiếc iPhone. Cũng vào tuổi đó thì ông
Clinton đã trở thành Tổng thống Hoa Kỳ. Nói thế để luôn luôn tự nhắc nhở
mình thật bé nhỏ trong cộng đồng, do đó phải thật khiêm tốn. Nhưng điều
mà tôi hơn tất cả các ông ấy là tôi đã làm đủ mọi nghề, nắm đủ hết các nấc
chức vụ, miệt mài leo thang từng bước với sức tay và trí khôn. Và nhất là tôi
đã làm những việc đó tại nước người, nói tiếng người, đua với công dân các
nước sở tại. Tôi đã bị chấm điểm theo kiểu thiên vị ngược, mà hễ cứ bằng
điểm thì phải nhường chỗ cho con ông cháu cha của xứ người ta.
Tôi không kể đến những năm chưa tốt nghiệp, phải làm đủ mọi nghề lao
động để sinh tồn. Những kinh nghiệm trong khoảng thời gian này không
đáng kể vì thời đó làm chi có chuyện thương thuyết lương bổng. Khi làm
việc chân tay, may lắm là mỗi buổi sáng các ông sếp công trường nhận cho
làm việc thêm một ngày. Và nếu các ông ấy thương lắm, thì đến trưa vào giờ
ăn các ông ấy cho đi theo hầu nước.
Những năm đầu khi vào nghề
