Sự tỉnh táo mà chúng ta đã nhắc đến là một khái niệm siêu hình. Nằm
trong mối quan hệ gắn bó nhất có thể với chủ thể thiêng liêng của thế gian,
với cái Tôi Thượng Đế và bất tử. Còn sự tỉnh táo bàn đến sau đây là một
khái niệm tâm lí. Cần phải đặt tên như vậy bởỉ vì không có từ khác.
Theo truyền thống Iran, hai khái niệm bằng hai từ khác hẳn nhau có thể
xác định chính xác.
Sự tỉnh táo siêu hình đã nhắc đến là csisti, là sự nhạy cảm cao độ của đời
sống, là đặc tính và là bản chất quan trọng nhất của cái Tôi Thượng Đế, là
điểm nhảy vọt của sự chuyển biến.
Sự nhạy cảm tâm lí ngược lại: là zaéman, đây là trạng thái tâm hồn thức
tỉnh của con người. Ở đây cần sự tách biệt, cần tách một cách, dứt khoát, sắc
gọn khái niệm tâm lí tình ra khỏi phạm trù ý thức. Ý thức đóng vai trò trong
tâm lí giống như một cơ cấu tình của linh hồn con người. Quá trình nhận
biết, tư tưởng, sự phát hiện, quyết định, ý đồ, hành động, nếu có ý thức, như
người ta nói, thường sáng sủa. Ý thức, một cách bí ẩn, đồng nghĩa với sự
tỉnh táo, và người ta hay dùng theo nghĩa này. Trong nhiều trường hợp hai
cách nói này có thể thay thế cho nhau.
Khi nói, con người cần có ý thức, cần hành động một cách có ý thức, lúc
đó ý thức không là gì khác ngoài từ đồng nghĩa với từ tỉnh táo, hoặc tỉnh táo
không là gì khác ngoài trạng thái của ý thức, trạng thái hoàn toàn sáng sủa
và mở rộng.
Trong tâm lí học sau này chỉ một vài người lên tiếng chống lại sự đánh
tráo từ ngữ trên. Những người này nhấn mạnh, ý thức và sự có ý thức tuyệt
đối không phải là hoạt động của linh hồn tiếp cận gần hơn mức độ nhạy cảm
ở cường độ cao, nghĩa là tiếp cận đến đời sống siêu nhiên, hay nói đơn giản,
là thứ có thể làm cho đời sống mở ra. Phần lớn người ta cho rằng ngược lại.
Họ tuyên bố ý thức là sự phiền nhiễu của đời sống. Nghĩa là không làm cho
đời sống mở ra mà trái lại ngày càng khóa kín.
Vấn đề đặc trưng này xuất phát từ sự nhiễu loạn không phương cứu chữa
của nhân loại thời kì khải huyền, và sự nhiễu loạn này không thể chỉ nổi lên
bằng từ ngữ; bằng khái niệm; bằng lí thuyết; bằng quan điểm. Ngay từ phút
