rỗng tuếch. Họ muốn giật lấy số phận từ tay Thượng Đế và dựa vào quyết
định của cá nhân họ. Trái đất ngập lụt tung hoành cái gọi là szamszára: thứ
không là gì khác ngoài sự nhiễu loạn vô nghĩa và hỗn loạn của cái TÔI cá
nhân.
6.
Con người sống theo phản xạ bị rơi ra khỏi cộng đồng lớn, không còn kỉ
luật, không còn sự hợp tác và nhất là không còn giao tiếp chung nữa. Trong
phản xạ, sự vật, con người và các sự kiện đánh mất tính hiện thực của nó.
Một sự biến hóa đặc thù đã xảy ra mà kết quả của nó là: như thể một ai đó
gian lận ý nghĩa của hiện thực bằng một thủ thuật cấm - trong khi đó con
người liên tục giữ mình trong một nỗi nghi ngờ tự kết tội, rằng chính họ là
kẻ ăn gian.
Con người hoặc hành động hoặc quan sát. Hành động, nếu nhất quán và
trực tiếp, làm sâu sắc quá trình quan sát; còn quan sát nếu nhất quán và trực
tiếp, mang lại hưng phấn cho hành động. Kẻ phản xạ đứng giữa hành động
và quan sát, giữ thế thủ: và đúng là giữ thế thủ bởi phải đề phòng với cả
hành động lẫn quan sát, như thể nó bế tắc nhưng làm ra vẻ tự bản thân nó cố
tình không hành động, nên chẳng ai kết tội nó được, trừ chính bản thân nó.
Về một đời sống theo phản xạ có thể nói như sau: con người không thể đi
thẳng đến với bất kì cái gì một cách cởi mở - nếu có thể nói là định đến với
cái gì. Bởi vì nó không hề đến với cái gì hết. Nó luôn luôn cần phải đứng lại,
tuy chưa hề xuất phát. Nó chỉ quay tròn trong một vị trí, và cái nó thấy, nó
quan tâm không là gí khác ngoài chính sự bận rộn lẩn quẩn với bản thân.
Có thể coi Kierkegaard như tác giả chuyên về đề tài này, bởi những bài
viết và phê bình về ấn tượng, tâm lí của phản xạ là đề tài chính trong cuộc
đời của ông, theo ông trạng thái này trái ngược với sự đồng cảm, gọi là
autopátia (bệnh nội sinh). Đây là "khuynh hướng bệnh thần kinh, khiến con
người trở thành điệp viên của chính mình", con người liên tục "sống trọng
âm mưu" cưỡng bức chống lại chính mình
