và thần học châu Âu. Trong thế kỉ XVIII lời tuyên bố thiên tài như vậy
thuộc về Swedenborg, khi tìm hiểu những bí ẩn Ai Cập Orfika cổ.
Sự thức tỉnh siêu hình thống nhất không hề xuất hiện ở đâu trên đất châu
Âu. Tinh thần tôn giáo ẩn trong thần học và sống một đời sống vô luật. Sự
thức tỉnh thế gian từ tôn giáo hoàn toàn đứt đoạn, và trong thời hiện đại chỉ
thi ca thể hiện nổi sự thức tỉnh này.
Nếu ai thử một lần muốn phân tích mối quan hệ giữa nhân loại châu Âu
thời hiện đại với truyền thống cổ, người đó cần tuyên bố: truyền thống châu
Âu xác thực và tỉnh táo giờ đây chỉ còn tồn tại trong thần học, và trong thi
ca.
Thi ca, thể hiện tự thân một cách cá thể hơn, tùy tiện hơn, vụn vặt hơn, rời
rạc hơn, mang tính nhất thời, hạn chế hơn thần học. Bởỉ vậy nó có tác dụng
hơn, trong đặc tính của nó thường xuyên mang tính phổ quát hơn. Tất nhiên
điều này có liên quan đến thời kì rực rỡ của thi ca, ở Ý là thời của Dante,
kịch Tây Ban Nha, thời của Shakespeare, hài kịch của Molier Pháp và các
tiểu thuyết gia Nga thế kỉ 19. Thi ca ở các dân tộc và các tác giả mờ nhạt
hơn, nhưng thực ra về bản chất cũng luôn luôn hướng tới mục đích mở ra sự
sống.
Trong lịch sử châu Âu thần học độc nhất vô nhị của Jákob Böhme gần
như đứng ngang hàng với thể tổng hợp cổ trong mọi phương diện.
Bôhme cùng với các học trò Anh, Pháp, Đức và Nga của mình không chỉ
hợp nhất những nhân tố của thần học châu Âu, giả kim học, chiêm tính học,
lí thuyết số học, mà trực giác cơ bản của họ còn quay trở về với những lời
sấm truyền tuyệt đối và cổ xưa của Ấn Độ, Trung Quốc, Iran, Ai Cập.
Học trò của Jákob Böhme: Pasqualis, Saint- Martin, Baader, sau này
thông qua nhứng người như Szlovjev, Bergyajev và Dacqué truyền lại những
tư tưởng của ông cho đến tận ngày nay. Những người học trò xuất sắc nhất
là Saint-Martin và Baader, cùng tư tưởng với Bôhme, lại cùng với học trò
của họ đã thể hiện mức độ cao nhất của sự tỉnh táo siêu hình ở châu Âu hiện
đại.
