loại bỏ những mâu thuẫn bên trong, hay bằng sự can thiệp của tâm hồn vẫn
không ai giải quyết nổi sự cô đơn của mình, thậm chí không ai hiểu nổi hoàn
cảnh riêng của chính mình.
Chỉ khi con người đối chiếu hành vi liên quan của nó với những người
thân, bạn bè, gia đình, người quen, với cộng đồng gần và xa của nó, chỉ khi
ấy nó nhìn rõ hoàn cảnh của nó. Thậm chí còn cần nhiều thứ khác; cần biết
về thế giới quan của con người, thấy cái nhân tố là nó đang sống trong cộng
đồng, trong một hệ thống xã hội có điều chỉnh, với các nhu cầu sống, nhu
cầu tinh thần, với các bản năng tôn giáo, trí tuệ, xã hội, nhu cầu, với số phận
riêng của nó, với những cá tính, những dị biệt di truyền, với những khả năng
nhất định; Khi các nhân tố của một đời sống cụ thể cùng lúc bộc lộ, chỉ lúc
đó con người đủ khả năng hiểu cái gì là ý nghĩa và tầm quan trọng hoàn
cảnh sống của nó.
Giải thích bằng tâm lí những yếu tố đời sống đơn giản nhất cũng vẫn
khiếm khuyết, vì thế giới nơi con người sống được coi như một tình cờ, và
tầm quan trọng quyết định nằm trong con người, trong linh hồn, mặc dù tầm
quan trọng quyết định chưa bao giờ không có trong con người. Và quan
điểm tâm lí học chưa bao giờ thất bại thảm hại đến thế như trong phân tâm
học về cảm giác cô đơn.
Trong cô đơn con người còn lại với mình, thuần túy trở thành tâm hồn,
mọi liên hệ khác đứt đoạn, nó đứng một mình, như một thực thể ngoài thế
giới, toàn bộ cuộc sống của nó tuôn chảy bên trong: nó chỉ sống một đời
sống tâm lí mà thôi. Nhưng toàn bộ khuynh hướng của đời sống tâm lí này
liên quan đến thế gian. Toàn bộ tâm hồn nó quay ra ngoài, và cái có "vấn đề"
trong sự cô đơn chính lại là sự thất bại của sự hướng ngoại này.
Con người đứng ngoài cộng đồng, nhưng toàn bộ sự chú ý của nó chỉ là,
tại sao nó lại ở ngoài cộng đồng, và toàn bộ nghị lực của nó mong ước đứng
vào cộng đồng lần nữa. Trong cô đơn con người biết rõ cuộc sống rút vào
trong là bế tắc: vì số phận của nó là ở thế gian. Bằng con đường tâm lí học
không thể giải quyết cũng như không thể hiểu được sự cô đơn. Số phận của
