con người chính là thế gian, là môi trường sống, và hước hết là cộng đồng.
Bởi vậy sự cô đơn là vấn đề Xã hội học.
2.
Nơi đâu có cô đơn, ở đó luôn có mối quan hệ bị tách rời khỏi cộng đồng,
và sự còn lại một mình. Điều an ủi có vẻ là sau một giới hạn tạm thời của
thời gian, con người sẽ lấy lại nghị lực sống và quay trở về với cộng đồng.
Trong mọi trường hợp mối quan hệ bị đánh mất luôn luôn tiêu cực và đau
đớn.
Sự thu mình, trạng thái cố đơn tự nguyện và cô đơn từng phần có thể
mang đến sức mạnh, sự an toàn, sự yên tĩnh và sự cao quý: cô đơn từng
phần mang đến sự tách biệt, nhưng các mối quan hệ vẫn còn nguyên. Còn
trong trường hợp mối quan hệ bị đánh mất, trừ ngoại lệ, con người bao giờ
cúng đau khổ. Đây là sự khác biệt giữa cô đơn cố ý, giữa sự biệt lập và sự từ
bỏ.
Có thể hiểu, hình phạt bỏ tù, như một cách bảo toàn xã hội, nhưng trong
hình phạt này ẩn chứa cả hình phạt tâm lí. Nhà tù là trạng thái từ bỏ, nơi xã
hội cắt đứt quan hệ với con người, xử phạt nó phải cô đơn. Tất cả những
người tù đều là kẻ cô đơn, nếu có thể bàn đến xã hội của nhà tù, hoặc nói về
xã hội học của nhà tù, nhưng chỉ có thể nói đến điều này, nếu đây là một xã
hội, một cộng đồng dường như tồn tại. Bởi vì trong nhà tù không có những
mối quan hệ thật sự như trong đời thường. Nhà tù là một hình thái nằm
ngoài xã hội.
Sự cô đơn tất yếu tự thân của kẻ bất lương xác định vị trí của nó trên thế
gian, vấn đề của kẻ bất lương luôn là vấn đề của kẻ cô đơn đứng bên ngoài
xã hội. Kẻ bất lương muốn hoàn lương, tu tỉnh, quay về xã hội lần nữa,
mang theo tội lỗi của mình, và cần phải thỏa mãn với vị trí mà cộng đồng
muốn xác định cho nó.
Hoặc nó đứng bên ngoài và bị tiêu diệt. Hoặc liên kết với những kẻ có số
phận tương tự và tạo ra một xã hội chống đối, nơi có thể tạo ra các mối quan
hệ đồng bọn, có thể còn khăng khít hơn cả trong cộng đồng lớn. Đấy là ý
