chiến tranh chấm dứt, như trở về với những người trong gia đình vậy. Anh
có cảm tưởng rằng người viết thư cho anh là một cô Onga đã hoàn toàn
biến đổi. Khi anh nhìn ảnh nàng, anh tưởng đâu như chỉ một luồng gió là
đủ để tung nàng lên trời với tà áo hoa nàng bận, như những bó hoa nhẹ như
không khí mà chỉ một hơi thở khẽ sẽ phân tán ra bốn phương. Viết thư cho
anh quả thực là một người phụ nữ đang yêu anh tha thiết và đau khổ vì
chẳng được gần gũi người yêu. Anh thấy thế vừa sung sướng vừa lo lắng.
Sung sướng ngoài ý muốn của anh, còn lo lắng vì anh thấy mình không có
quyền hưởng một mối tình như thế, không xứng với một tấm lòng chân
thành như thế. Anh, thì anh không dám thú thật để nàng biết trong bức thư
đầu tiên rằng anh không còn là trang thanh niên tráng kiện, mặt mày giống
như người Bôhêm thời trước, mà nay chỉ còn là một người què quặt như
ông già Acasa mà thôi. Anh không dám viết sự thực làm cho mẹ anh đang
ốm, đau buồn có thể chết vì tin dữ dội đó, vì vậy ngày nay anh phải nói dối
Onga trong một bức thư và càng ngày càng phải đi sâu nhiều hơn nữa trong
màng lưới những câu nói dối của mình.
Cho nên những thư từ Kamisin gửi tới cho anh, gợi trong lòng anh
những tình cảm mâu thuẫn: vui có, buồn có vừa lo lắng vừa hy vọng. Thư
vừa khiến anh hân hoan vừa khiến anh khổ cực. Anh đành cứ bắt buộc phải
sáng tạo ra mãi những câu chuyện dối trá mới. Nhưng anh không thể làm
như thế, nên thư anh gửi Onga thành ra cứ ngày càng ngắn và khô khan.
Viết cho cô “Đội thiên văn” dễ hơn. Tâm hồn cô đơn giản, nhưng thẳng
thắn và tha thiết. Trong một lúc tuyệt vọng, vừa sau khi anh bị cưa chân,
thấy cần ngỏ với một ai nỗi lòng buồn khổ của mình, anh đã viết cho cô
một bức thư dài trong đó anh toàn tả những nỗi niềm đau đớn. Không lâu,
anh nhận được thư trả lời, thư viết trên một tờ vở, chen kín bằng một lối
chữ uốn éo, với đầy những chấm than và những giọt nước mắt làm lem
nhiều dòng chữ trong thư. Cô viết rằng nếu không vì kỷ luật quân sự thì cô
đã bỏ tất cả ra đi để săn sóc anh và chia sớt những nỗi đau buồn với anh.
Cô yêu cầu anh viết thư nhiều hơn nữa cho cô. Thư đó của cô chứa chan
tình cảm ngây thơ, son trẻ, khiến anh hối hận vì đã nói dối cô khi cô đưa
