MỘT NỬA ĐÀN ÔNG LÀ ĐÀN BÀ - Trang 15

nhân. Nay thật hơn xưa, chuyến lao cải này sáng sủa hơn chuyến trước
nhiều. Trong đội lao động cải tạo phải tuân thủ một hệ thống quan niệm và
tiêu chuẩn hoàn toàn khác với thế giới bên ngoài. Kể thật kỳ quái nhưng
nghĩ lại cũng bình thường thôi. Ở bên ngoài, những người có vấn đề chính
trị thì bị khinh rẻ không được trọng dụng, những kẻ đạo đức đồi bại thường
được đối xử như << mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân >> coi là mắc chút
sai lầm trong sinh hoạt, thuộc về tiểu tiết, được xếp vào loại đối tượng đoàn
kết và giáo dục. Trong đội lao cải, tù chính trị lại hầu như đều được cán bộ
lao cải tín nhiệm. Dẫu rằng sự tín nhiệm ấy chỉ thể hiện trong phạm vi cực
kỳ hạn hẹp, nhưng rõ ràng là thái độ đối vớI họ khác hẳn với đội hình sự.
Không những thế đội lao cải còn biết thực hiện << nhân tận kỳ tài >> ai
thạo nghề gì, người ấy được bố trí vào nơi phát huy được sở trường riêng.
Bản thân đội lao cải là một vương quốc riêng, đủ mặt trăm nghề nông,
công, thương nghiệp, bao dung được mọi nghề lao động khác nhau. Có một
thầy thuốc ở ngoài chỉ suốt ngày quét dọn chuồng xí, vào đến đội lao cải lại
làm bác sĩ chủ trì nội khoa. Ôi vào cái năm tháng rối ren hỗn loạn này, đội
lao cải thật là thiên đường.
Dù rằng tên tù lao cải này chẳng được hết lòng cung kính đứng trước mặt
ông, mà cứ khua tay múa chân lia lịa, vặn vẹo thân mình liên tục, xoa tai
gãi má không ngừng, chốc chốc lại ngẹo đầu ngửa cổ, nhưng đội trưởng đội
lao cải không hề trách mắng, vẫn ngồi trầm tư hút điếu thuồc cuốn to sù dài
ngoẵng ấy. Tôi không đi, còn có một ý khác nữa, tôi cho rằng ông còn
muốn tiết lộ với tôi một tin gì đó bên ngoài. Cũng như đội trưởng Tạ mà tôi
từng quen biết, ông cán bộ lao cải này quả là con ngườI tốt bụng, hay nói
hay cườI, lòng dạ lương thiện.
Con người từ nhỏ lăn lộn làm ăn nơi cao nguyên hoàng thổ, tâm hồn lẽ
đương nhiên cũng thuần phác như chất đất mầu vàng; lao động nông
nghiệp thủ công truyền thống khiến đầu óc họ luôn giữ được những quan
niệm truyền thống, khi bỗng dưng tung ra << phải đấu tranh giai cấp, ngày
này sang ngày khác, tháng nọ tiếp tháng kia >> họ thật không sao hiểu nổi.
Chẳng hạn như khi đám tù lao cải chúng tôi ở ngoài đồng vừa làm vừa hát
bài << đội ca đội lao cải >> hay khi kể chuyện tiếu lâm cực kỳ tục tĩu trắng