MỘT NỬA ĐÀN ÔNG LÀ ĐÀN BÀ - Trang 172

ruột. Xem như thế thì Cơ Trí cũng có lúc khốn, thần linh cũng có chỗ bất
cập. Dẫu cho có mưu trí cao siêu nhất thì cũng cần có chúng nhân cùng
mưu hoạch. Cá không biết sợ lưới mà sợ chim cốc; người ta có thể bỏ điều
hiểu biết nhỏ mà điều hiểu biết lớn tự khắc sáng ra, vứt thói tự cho là thiện
thì điều thiện tự nó tỏ rõ. Trẻ con sinh ra chưa có thầy dạy bảo thì đã biết
nói, là vì ở cùng với người biết nói. Ta chuyên nghiên cứu đạo trời nên ít
chú ý người. Ngươi muốn biết đạo lý cụ thể việc người, thì hãy tìm bậc đạo
sư am hiểu phương diện đó mà thỉnh giáo.
Giọng nói của Trang Tử biến mất giữa bầu trời. Giữa bầu trời treo một
vầng trăng vằng vặc, bóng cây chập chờn, muôn vật trở lại thanh tịnh như
cũ.
Bỗng từ vầng trăng vành vạnh, Các-Mác thong thả bước ra.
- Con ơi, ta đã nghe tiếng lòng con thổn thức – Mác thọc một ngón tay vào
túi áo gi-lê – Nhưng e rằng về phương diện này ta không giúp gì được cho
con. Con biết đấy, Jen-ni là người đàn bà mà ta yêu quý, ta là người đàn
ông nàng quý nàng yêu, lẽ tất nhiên ta không có kinh nghiệm xử lý loại vấn
đề mà con đang vấp phải…
- Kính thưa bậc thầy vĩ đại, con xin không thỉnh giáo ngài về việc đó. Vấn
đề ấy, tự con nghĩ đã thông suốt. Con sẽ bình tĩnh ôn hoà giải quyết, không
để tổn hại đến đạo đức của mình. Điều con muốn thỉnh giáo ngài là nước
nhà của chúng con, xã hội của chúng con, tức là rồi đây về phương diện
con người sẽ ra sao? Bởi vì….
- Ha, ha! – Mác phá lên cười thoải mái – Con ơi, con nói rằng con nghĩ đã
thông suốt, thật ra là con chưa thông. Điều căn bản của triết học nhân sinh
phương Đông là tu thân dưỡng tính, vươn tới sự hoàn chỉnh của đạo đức,
trả con người về với tự nhiên, tức là giao lưu với tinh thần của trời đất, đạt
tới chỗ “ thiên nhân hợp nhất ”. Theo ta, con nên suy nghĩ kỹ về phía đó,
đối xử với người khác bằng thái độ bình đẳng và tôn trọng. Quan niệm
phương Tây là tự do bình đẳng, quan niệm phương Đông là đạo đức và
danh dự. Ở đây ta không muốn phân tích quan niệm nào hơn quan niệm
nào, chúng thuộc về những thời kỳ lịch sử khác nhau. Hơn nữa, theo sự
phát triển xoáy trôn ốc của lịch sử, triết học phương Đông của các người rồi