Lâm Ngữ Đường
Một Quan Điểm Về Sống Đẹp
Dịch giả: Nguyễn Hiến Lê
CHƯƠNG VIII
LẠC THÚ TRONG GIA ĐÌNH
1. TRONG VÒNG ĐÀO CHÚ
Tôi vẫn nghĩ rằng tiêu chuẩn của một nền văn minh là cái mẫu vợ chồng,
cha mẹ mà văn minh đó đào tạo. Bên cạnh vấn đề giản di mà nghiêm túc
đó, mọi thành công khác – như nghệ thuật, triết học, văn học, tiện nghi vật
chất – đều hoá ra mờ nhạt, cơ hồ như vô nghĩa lí.
Tiêu chuẩn tôi mới đề nghị đó có khả năng lạ lùng này là đặt tất cả nhân
loại ngang hàng với nhau, gạt bỏ tất cả những cái gì không cần thiết trong
văn minh và văn hóa, để chúng ta có thể xét văn minh và văn hóa một cách
giản dị, sáng suốt hơn. Như vậy tất cả những sản phẩm khác của văn minh
chỉ còn là những phương tiện để đào tạo nên những người vợ, người chồng,
người cha, người mẹ lương hảo hơn. Khi mà chín chục phần trăm loài
người là chồng hay vợ, và trăm phần trăm đều có cha mẹ, thì nhất định là
nền văn minh cao nhất phải tạo được mỗi người vợ, người chồng, người
cha, người mẹ lương hảo nhất, làm cho đời sống sung sướng nhất. Bản chất
của những người – đàn ông hay đàn bà – sống chung với ta quan trọng hơn
công việc họ làm và các thiếu nữ nên mang ơn nền văn minh nào tạo cho
họ được người chồng lương hảo nhất. Tất nhiên sự lương hảo chỉ là tương
đối; và lí tưởng về người vợ, người chồng, người cha, người mẹ thay đổi
tuỳ thời và tuỳ xứ. Có thể rằng phương pháp tốt nhất để tạo những người
chồng người vợ tốt là áp dụng môn ưu sinh học
(eugénisme), như vậy
đỡ tốn công dạy dỗ trai gái. Vả lại, một nền văn minh không biết tới gia
đình hoặc đặt nó xuống hàng thấp nhất thì chỉ sản sinh được những trai gái
bất lương.
