nữa. Bản tiếng Pháp có cắt bớt nhiều đoạn và bỏ hẳn vài tiết.
Chúng tôi châm chước cả hai bản, cũng cắt bớt hoặc tóm tắt vì những lẽ
dưới đây: tác phẩm viết vào khoảng 1937, nên có đoạn nay không còn hợp
thời; tác giả chú ý viết cho người phương Tây đọc, nên đối với chúng ta,
người phương Đông, nhiều đoạn không cần thiết; sau cùng, như chúng tôi
đã nói, tác giả theo thuyết Tính Linh, cứ thuận tay mà viết, cốt tự nhiên,
thân mật như trong cuộc nhàn đàm giữa bạn bè, nên nhiều chỗ chúng tôi
cho là rườm.
Vì vậy, bản này chỉ là một bản lược dịch. Nếu dịch trọn thì phải thêm
khoảng trăm trang nữa.
Mới đầu chúng tôi đã có ý chép thêm vào cuối sách những văn thơ chữ Hán
để một số độc giả có thể thưởng thức nguyên văn của cổ nhân; nhưng sau
tính lại nếu chép hết rồi phiên âm nữa thì sách này sẽ dày thêm ít nhất là
trăm rưỡi trang, giá sách sẽ khó mà phổ thông được. Cho nên chúng tôi chỉ
lập một bảng ghi bằng chữ Hán những tên người và tên tác phẩm Trung
Hoa đã dẫn trong sách. Địa danh, xét ra không quan trọng lắm, nên chúng
tôi bỏ. Những chú thích ở cuối trang đều là của chúng tôi.
Sài gòn, ngày 30-12-64
NGUYỄN HIẾN LÊ
Chú thích:
Trong tiết “Nhân sinh quan của tôi”, cụ Nguyễn Hiến Lê viết: “Đạo nào
cũng phải hợp tình hợp lí (bất viễn nhân) thì mới gọi là đạo được. Tôi
