ống điếu làm cho cuộc đàm thoại có cái phong cách trầm tư, thâm thúy,
nhân từ mà giản dị”. Hơn nữa, một người ngậm ống điếu thì luôn luôn sung
sướng mà không có đức nào lớn bằng hạnh phúc.
Muốn nhận đúng được cái giá trị nghệ thuật của thuốc lá thì phải tưởng
tượng một người nghiện thuốc mà bỏ trong môt thời gian ngắn. Người
nghiện thuốc nào cũng đã có lần điên khùng muốn thoát li được nàng Yên-
thảo-tinh (Nicotine), nhưng sau khi chiến đấu với cái lương tâm tưởng
tượng của mình rồi lại khôi phục được lí trí mà “đào điếu lên”. Tôi cũng đã
có lần ngưng hút trong ba tuần và sau thời kì đó lương tâm của tôi đã nhất
định kéo tôi trở lại chánh đạo. Hễ còn chút nghị lực là tôi thề sẽ không mắc
lại cái lỗi điên khùng đó nữa mà sẽ suốt đời sùng bái nàng Yên-thảo-tinh.
Sự phát minh vô cùng hữu ích đó giúp cho tinh thần ta được sảng khoái,
minh mẫn, mà lại cự tuyệt nó thì quả là một hành vi vô đạo đức. Theo
Haldane, môt sinh vật-hóa học gia danh tiếng của Anh, thì hút thuốc là một
trong tứ đại phát minh của nhân loại có ảnh hưởng lớn đến văn hóa, về
phương diện sinh vật tính
.
Ta không thể viện một lí do xã hội, chính trị, luân lí, sinh lí hay tài chính
nào để cấm ta đạt được tình trạng sảng khoái tinh thần đó, nó làm cho sức
tưởng tượng của ta phong phú lên, năng lực sáng tác của ta sung mãn và
kích động mạnh lên để có thể hưởng hết cái thú đàm đạo với bạn thân ở bên
lò sưởi, cái thú đọc môt áng cổ văn hoặc để tìm nổi một tiếng diễn đúng cái
ý của ta trong khi sáng tác. Những lúc đó, ai cũng tự nhiên thấy rằng chỉ
đốt một điếu thuốc mới là một hành động thích hợp, chứ bỏ một cục kẹo
cao su vào miệng thì là một trọng tội.
Văn học Trung Quốc ít bàn về thuốc lá, vì mãi đến thế kỉ mười sáu các thuỷ
thủ Bồ Đào Nha mới truyền vào Trung Hoa cái thói hút thuốc. Tôi đã tra
khảo trong các cổ thư sau thời đại đó, chỉ kiếm được có vài hàng không có
giá trị gì cả. Tuy nhiên dân tộc Trung Hoa thời nào cũng rất thích hương
thơm. Không có thuốc lá thì họ đốt hương mà trong văn học, hương được
