Lâm Ngữ Đường
Một Quan Điểm Về Sống Đẹp
Dịch giả: Nguyễn Hiến Lê
CHƯƠNG X
HƯỞNG THỤ THIÊN NHIÊN
1. LẠC VIÊN ĐÃ MẤT RỒI Ư?
Lạ thật, trên địa cầu có hàng hà sa số sinh vật mà duy chỉ có loài người là ý
thức được bản tính của mình và vũ trụ chung quanh, do đó, biết lựa thái độ
đối với thiên nhiên. Nhờ có trí tuệ, loài người tìm hiểu, khám phá vũ trụ và
cho nó một ý nghĩa khoa học và một ý nghĩa đạo đức. Nhà khoa học tìm
hợp chất hoá học của đất, đo bề dày của lớp không khí bao bọc trái đất, tìm
số lượng và tính chất của vũ trụ quang tuyến, khám phá sự tạo thành của
núi, và những định luật về sinh mệnh. Sự nghiên cứu đó liên quan với thái
độ đạo đức, nhưng tự bản thể, nó chỉ là lòng ham hiểu biết, tìm tòi thế thôi.
Còn thái độ đạo đức rất biến đổi, có khi là hoà hợp với thiên nhiên, có khi
là chinh phục hoặc kiểm soát và lợi dụng thiên nhiên. Lòng khinh thị này là
một sản phẩm kì dị của văn minh và của vài tôn giáo. Nó phát sinh do
truyện hoang đường, “Lạc viên đã mất”; truyện đó chỉ là một truyền thuyết
tôn giáo từ thời thái cổ mà ngày nay được rất nhiều người tin.
Thật lạ lùng, không một người nào nghi ngờ truyện đó cả. Lạc viên quả thật
đẹp đẽ đến như vậy ư, và vũ trụ ngày nay xấu xí như vậy ư? Từ khi ông
Adam và bà Eve phạm tội thì hoa không nở nữa ư? Thượng Đế đã nguyền
rủa cây táo và cấm nó kết trái vì ông Adam mắc tôi ư, hay là Ngài đã bắt
hoa nó không được rực rỡ như trước nữa ư? Các loài chim hoàng anh, hoạ
mi, sơn ca đã ngừng hót rồi ư? Không còn hoàng hôn, không còn cầu vồng
và sương mù trên làng xóm nữa ư? Mà cũng không còn những thác nước ào
ào, những dòng suối róc rách, những cây cao bóng rợp nữa ư? Người nào
đã đặt ra cái huyền thoại rằng “Lạc viên đã mất” mà chúng ta phải sống
