Tôi không biết rõ người Ý, người Ý-Pha-Nho, người Ấn… để đặt một công
thức cho họ, và tôi nhận rằng những công thức trên cũng đủ gây những
cuộc chỉ trích như bão tố rồi. Tôi tự hứa sẽ tự sửa đổi nó lần lần để tôi
dùng, khi nào tôi được biết thêm những sự kiện mới hơn. Hiện nay, những
công thức đó là một tài liệu về sự tấn bộ của tôi trong ngành khoa học và về
những thiếu sót trong cái ngu của tôi.
Theo tôi, dân tộc Anh xét chung có tinh thần lành mạnh nhất: cái phần
T
3
L
2
của họ ngược hẳn với phần T
2
L
3
của dân tộc Pháp, nhờ vậy họ có tính
cách ổn định. Nhưng tôi cho rằng T
3
L
2
H
3
C
2
mới là công thức lí tưởng, vì
nhiều mơ tưởng, nhiều cảm tính quá thì không phải là điều tốt. Tôi cho cảm
tính của người Anh một con số thấp quá chăng: C
1
, nhưng như vậy lỗi tại
ai, nếu không phải là tại họ? Làm sao mà biết được họ có bao giờ cảm xúc
hay không – chẳng hạn vui vẻ, sung sướng, giận dữ, thỏa mãn – vì lúc nào
họ cũng lãnh đạm.
Chúng ta có thể áp dụng công thức trên vài văn nhân, thi sĩ, chẳng hạn các
nhà danh tiếng dưới đây:
-- ---
Shakerpeare = T
4
L
4
H
3
C
4
------
Heine = T
3
L
3
H
4
C
3
------
Shelley = T
1
L
4
H
1
C
4
------
Poe = T
3
L
4
H
1
C
4
------
Lý Bạch = T
1
L
3
H
2
C
4
------
Đỗ Phủ = T
3
L
2
H
2
C
4
