Nhưng tác dụng quan trọng nhất của tinh thần thực tế đó là trừ bỏ tất cả
những cái gì không cần thiết cho sự duy trì đời sống. Vì người khôn là
người chỉ giữ lại vài ba vấn đề như hưởng lạc thú trong gia đình, hưởng lạc
thú ở đời, thưởng thức thiên nhiên và văn hóa, còn bao nhiêu cái phù phiếm
khác thì gạt bỏ cả đi.
Ba tôn giáo của Trung Hoa: Khổng, Lão, Phật đều là những hệ thống triết
học hoằng đại, nhưng cả ba đều bị lương tri pha loãng đi, và rút cục đều chỉ
nhắm giải quyết mỗi vấn đề này là tìm hạnh phúc cho nhân sinh. Một người
Trung Hoa mà đã tới tuổi già thì không tin hẳn một ý tưởng nào, một tín
ngưỡng nào, một phái triết học nào, không chịu suy nghĩ quá về một vấn đề
nào cả. Quí Văn Tử nói rằng mình bao giờ cũng suy nghĩ ba lần rồi mới
làm; Khổng Tử nghe vậy bảo một cách hóm hỉnh: “ Hai lần cũng đủ rồi ”
(Tái, tư khả hỉ). Một môn đồ bất quá chỉ là một học sinh về triết học, còn
một người mới thật sự là một học sinh về nghệ thuật sống, có khi là một vị
tôn sư về nghệ thuật sống nữa.
Vậy triết học Trung Hoa có những đặc điểm này: Có tài nhìn đời sống bằng
một nhãn quan nghệ thuật, có ý thức trở về một đời sống bình dị, có một lí
tưởng vừa phải, cận tình hợp lí. Kết quả là triết lí đó tôn trọng thi sĩ, nông
dân và những người phóng lãng, điều đó thật lạ lùng.
3. MỘT LÍ TƯỞNG
Tôi, một đứa con tinh thần của phương Đông và phương Tây, tôi cho rằng
