nước... ngửa cổ cười từ ngày này sang ngày khác. Sau màn hò hét, sau
những tiếng “bịch, bịch” và tiếng đếm dừa, mọi người chia nhau chạy ra
khắp vườn để nhặt dừa rụng thì tôi lần mò từng tí một, tay vòng ôm chưa
hết thân cây, bụng sát vào da cây nham nháp, đầy kiến và bọ, nhích từng tí
một để xuống đến gốc. Trèo xuống khó hơn trèo lên, bao giờ cũng thế, hái
xong vài quả dừa, người ngợm tôi bê bết bẩn.
Nhưng đấy là mùa hè, khi trời nóng nực, cần vài quả dừa để giải khát và
bỏ vài túm muối lên bẹ cho dừa ra quả sai và to. Còn thứ dừa để nấu xôi
sắn bây giờ chính là loại dừa đã khô, vỏ dai và cứng như đá, thi thoảng lại
tự rụng bịch xuống đất, nảy lên lóc cóc vài vòng. Cả nhà chỉ mình tôi trèo
được lên tận ngọn cây, cũng chỉ có mình tôi biết bổ dừa. Lạ thế. Đứa trẻ bé
tẹo, tay yếu như tôi mà biết băm dọc thân quả, dùng tay nhẹ nhàng xé từng
lớp xơ dày và dai, sau đó đục lỗ, lấy nước và tách cùi dừa nhanh như biểu
diễn trước con mắt đầy thán phục của cả anh, cả chị lớn hơn tôi rất nhiều.
Chung quy cũng tại hay ăn hay làm thì hay biết mà thôi.
Gạo nếp, đỗ xanh ngâm bằng nước dừa khô, tuy không ngọt lắm nhưng
được cái béo ngậy. Gạo, đỗ vớt ra để khô rồi, rắc thêm vài hạt muối, lần
lượt cho vào chõ cùng với những khúc sắn và những miếng dừa nạo nhỏ
dài như sợi bún. Sau đó lấy nước ngâm gạo làm nước thổi xôi. Khi nồi xôi
bắt đầu phịt khói thì mở nhanh vung, tưới lên trên chút nước cốt dừa được
chắt bóp từ những sợi dừa khác mang giã nhỏ. Gió mùa đông bắc cứ thổi,
mùi thơm của gạo nếp, đỗ xanh, nước dừa, củ sắn quện vào nhau tỏa ra mỗi
lúc một đậm khiến người hiếu động nhất là tôi cũng đã phải về bó chân bên
chiếc bếp điện có thanh may-xo đỏ lừ, nuốt nước bọt và đợi. Mẹ vừa nấu
vừa giải thích: “Xôi sắn không nấu bằng củi, lại càng không được dùng dầu
hoặc than để đun vì sẽ mất mùi thơm. Nấu xôi sắn cũng không được đảo vì
sẽ vỡ nát hết các khoanh sắn. Cứ thế đợi thôi. Từ từ, dần dần cho các vị
ngấm vào nhau, cái ngon không thể vội được”.
Như để giết thời gian, mẹ lại ngược về thuở bao cấp và tem phiếu. Nhà
ba đứa con đang tuổi ăn, tuổi lớn (lúc ấy đương nhiên tôi còn bé, ở với bà
nội ở quê), chút thịt cá tiêu chuẩn chẳng đủ, cứ phải ăn sắn, ăn khoai độn
