Nam và Đông Nam Á được diễn giải trong Kinh điển Pali (Pali
Canon: PC) với những khía cạnh của Phật giáo Đại thừa được diễn
giải trong Diệu Pháp Liên Hoa Kinh (Lotus Sutra: LS), một thư văn
với tầm quan trọng rất lớn trong Phật giáo Đông Á.
Kinh sách Pali của Phật giáo Theravada cho biết nhiều điều trong
việc chúng ta phải hiểu thế nào về các giáo huấn của Phật giáo. Bạn
thử tưởng tượng bạn đang đứng trước một vĩ nhân, một bậc thầy, một
kẻ thông biết mọi sự. Đây là dịp may hiếm có trong đời, bạn có cơ hội
nêu lên những câu hỏi mà bạn hằng trông mong có được một câu giải
đáp. Vậy bạn sẽ đặt ra câu hỏi gì? Thế giới này là vĩnh cửu hay nó sẽ
chấm dứt? Con người có tồn tại sau chết hay không? Có một linh hồn
tách biệt khỏi thân xác hay không? Và những câu trả lời sẽ ra sao?
Có một câu chuyện với kinh nghiệm như vậy trong Kinh sách Pali.
Theo đó, ta gặp một tu sĩ mang tên Malunkyaputta, ông đến trước Đức
Phật và đặt ra chính những câu hỏi như thế. Hơn nữa, ông thưa với
Đức Phật rằng, nếu ông nhận được những giải đáp thỏa đáng thì ông
sẽ tiếp tục cuộc sống tu đạo dưới sự dẫn dắt của Đức Phật. Nhưng nếu
ông không nhận được những giải đáp thỏa mãn thì ông sẽ từ bỏ cả
cuộc sống tu hành như hiện nay. Đức Phật nói rằng, Ngài không có ý
định trả lời những câu hỏi của ông, và Ngài nhắc cho Malunkyaputta
biết Ngài không bao giờ hứa trả lời những câu hỏi như thế, rồi nhấn
mạnh rằng, “cuộc sống tu đạo không tùy thuộc vào các giáo điều”
(PC 121). Ngài nói, kẻ nào chờ mong những câu trả lời như thế từ
miệng Phật, thì sẽ chết trước khi nhận được chúng.
Như vầy, Malunkyaputta, có một người bị thương bởi một mũi tên
tẩm thuốc độc, rồi bằng hữu và đồng bạn, người thân và gia tộc, ai nấy
đều lo lắng đi tìm một lương y cho ông. Thế rồi nạn nhân nói rằng:
“Tôi sẽ không để cho mũi tên này nhổ đi trước khi tôi biết được kẻ
gây ra thương tích cho tôi là thuộc đẳng cấp chiến binh, hay đẳng cấp
Brahman, hay đẳng cấp nông dân, hay đẳng cấp tôi đòi... Tôi sẽ không
để cho mũi tên này nhổ đi trước khi tôi biết được chiếc cung bắn tên
