MƯỜI KHUÔN MẶT VĂN NGHỆ - Trang 208

của một kiếp người hay những con người chưa nguôi ngoai tình quê hương.
Giữa cái nhịp sống hoang mang và bỡ ngỡ trên mảnh đất mới, Mai Thảo
đột nhiên xuất hiện trên vòm trời văn nghệ như một vì sao lạ với Doãn
Quốc Sỹ, Nguyễn Sỹ Tế, Trần Thanh Hiệp và một nhóm sinh viên di cư
hiện diện trong khuôn khổ tờ Người Việt.
Nói đến Mai Thảo, tức là nói về sự bứt thoát giữa hiện tại và quá khứ, là
nói đến một khoảng không gian tinh khôi, ở đây, những suy tư mới được
phác lên với bao niềm tin yêu nồng cháy. Mai Thảo, nhà văn có lập trường
rõ rệt. Những điều cần phải viết ra, đều được viết một cách dứt khoát, nhất
là về vấn đề chống cộng trong lãnh vực văn nghệ. Bị cuộc sống đẩy vào
con lộ “một chiều” giữa khung cảnh Hà Nội năm 1954, Mai Thảo đành
phải lên đường, chẳng những bỏ lại thành phố Hưng Yên với căn nhà vùng
nước mặn, bỏ lại quê hương mà còn đau nhất là cuộc biệt ly giữa tuổi tình
yêu đọng tên hai mái tóc ngắn, dài. Cái tâm trạng u sầu đó, Mai Thảo biến
thành căm thù rồi đem căm thù căng giữa lòng giấy trắng, dùng chiều sâu
của suy tư để đưa nó vào một khung cảnh, một trạng huống vừa khích động
vừa lôi cuốn người đọc vào ý muốn của mình.
Mai Thảo khởi hành từ Đêm giã từ Hà Nội là tác phẩm đầu tay làm quen
với độc giả bằng những truyện ngắn – ở đấy – Mai Thảo ký thác rất nhiều
tâm sự, thứ tâm sự chua chát của kẻ vừa đánh mất gia tài. Do đó, ngoài sự
cảm thông phần nội dung của toàn tập truyện, người đọc nhận ra sự hứa
hẹn về bút pháp trong tương lai của một nhà văn di cư gần ba mươi tuổi.
Thực ra, Đêm giã từ Hà Nội không phải sự hiện diện thứ nhất để ghi nhận
một tài năng, mà Mai Thảo đã viết từ ngày còn đi kháng chiến. Đêm giã từ
Hà Nội chỉ là kết quả đầu tiên của những năm luyện tập âm thầm trong
bóng tối. Cánh cửa vào đời văn chương mở ra để đón nhận Mai Thảo với
nhiều bao dung ở giữa một xã hội tạm ổn định về chính trị cũng như quân
sự.
Tác phẩm thứ hai của Mai Thảo, Tháng giêng cỏ non ra đời vào năm 1956,
Sáng Tạo xuất bản. Tác phẩm này gồm 10 truyện ngắn đã đăng tải ở tạp chí
Sáng Tạo do Mai Thảo làm chủ nhiệm. Tháng Giêng cỏ non là nhan đề
truyện đầu của tập truyện. Bút pháp của Mai Thảo ở tập truyện này đã sắc,