MƯỜI KHUÔN MẶT VĂN NGHỆ - Trang 24

trần gian”, khi lòng đã lắng đầy muối mặn và cái chất mộng mơ đã theo
năm tháng bay xa dần tầm tay vọng ước. Đọc văn Lãng Nhân ở cái tuổi
“tam thập nhi lập” cho đến “tứ thập” tuy cố nhân bảo là “bất hoặc” nhưng
mình vẫn bị ảnh hưởng như thường, nhất là đọc vào những đêm trời có gió
hây hây và có chút mưa vừa đủ gây tưởng nhớ. Một mình với ngọn đèn
đêm vừa đọc vừa ngẫm nghĩ, quả thực cái chất chữ nghĩa nó có ma lực làm
cho đời sống thêm nghĩa lý và biến thành nhu cầu thực tiễn đối với mỗi con
người cần tìm một chút tư tưởng trong tâm hồn để vỗ về thân phận.
Tôi có cảm tưởng, Lãng Nhân chịu ảnh hưởng nhiều ở Voltaire, một nhà
thơ, văn, kịch, sử và triết học của nước Pháp. Voltaire ra đời ở cuối thế kỷ
XVII và sống suốt ¾ thế kỷ thứ XVIII. Voltaire thường tỏ ra kính trọng ý
thức và tự do cá nhân, cũng như tin tưởng vững vàng vào tiến bộ và tín
nhiệm về hiệu năng của hành động. Tác phẩm của ông đã gây ảnh hưởng
rộng lớn trong xã hội Pháp thời ấy, và tư tưởng Voltaire đã đóng góp rất
nhiều cho cuộc Đại Cách mạng Pháp 1789.
Lãng Nhân chịu đọc và học ở cả Tây lẫn Đông phương nhưng tuy chịu ảnh
hưởng thật đấy mà vẫn bày tỏ được cái riêng của mình trong ngôn ngữ và
suy tưởng, luôn luôn đặt nó vào hoàn cảnh nước nhà. Lâm Ngữ Đường khi
viết The Importance of Living [3] , đi từ con người ra sự vật để tiến tới thái
độ về cuộc sống, trong đó còn ngầm mang lời khuyến dụ nên sống ra sao,
còn Lãng Nhân lại đi từ sự vật vào con người, chẳng khuyến dụ gì hết.
Lãng Nhân chỉ trình bày như tức bích hoạ để mà ngắm, ai muốn hiểu sao
cũng được. Cái dị biệt giữa Lãng Nhân và người khác là ở chỗ đó.
Trong hơn 10 năm, căn phòng làm việc của Lãng Nhân, hầu như ngày nào
cũng là nơi tụ họp của bạn văn, ở nơi đó tôi thường gặp Tchya (khi sống),
Đàm Quang Thiện, Vi Huyền Đắc, Lê Văn Siêu, Đoàn Thêm, Phan Văn
Tạo, Toan Ánh, Bàng Bá Lân, Phạm Trọng Nhân và đôi khi Triều Đẩu, Bùi
Xuân Uyên của tạp chí Thế kỷ ngày xưa và Hà Thượng Nhân, Bùi Đình,
Vũ Hoàng Chương, Đinh Hùng (khi sống), Phạm Duy, Hiếu Chân và ký giả
Lô-răng cùng nhiều, rất nhiều bạn khác.
Lãng Nhân làm việc không biết mệt tuy tuổi đã cao. Bây giờ Lãng Nhân
viết loại Tiểu truyện danh nhân dưới bút hiệu Cố Nhi Tân do Cơ sở Phạm