MƯỜI KHUÔN MẶT VĂN NGHỆ - Trang 25

Quang Khai xuất bản. Loại Tiểu truyện này nhằm mục đích nêu cao tấm
gương anh dũng của các anh hùng Việt Nam như Tôn Thất Thuyết, Hoàng
Hoa Thám, Phan Đình Phùng, Nguyễn Thái Học và những nếp suy tư của
các danh nhân Trung Quốc như Khổng Tử, Tư Mã Quang, Vương An
Thạch v.v…
Có những buổi chiều nắng quái chưa tắt hẳn trên nền da rắn ở phía mái
ngói trước mặt, anh em đã về hết, còn lại tôi và Lãng Nhân đối diện tâm sự.
Trong khi đó, tôi thường yêu cầu anh nói cho nghe về cuộc đời làm báo,
viết văn của anh ngày trước. Biết bao nhiêu chuyện vui, buồn, nhưng có
một chuyện làm cho đến bây giờ anh còn ân hận, đó là khi anh hợp tác với
tờ Duy Tân của Nguyễn Đình Thấu (người đã chết rất bi thảm vì thuốc
phiện mà Vũ Bằng đã ghi ở bài Bạt cuốn Phù Dung ơi! Vĩnh biệt). Để báo
chạy nên nhóm đã chủ trương đả kích tất cả những người có danh vọng địa
vị trong xã hội thời ấy. Trong một bài đả kích một người mà làm cả gia
đình người ấy ly tán vì xấu hổ, bài ấy không do Lãng Nhân viết nhưng với
tư cách thư ký toà soạn anh vẫn chịu trách nhiệm. Vì đó, nên đến giờ mỗi
khi bắt gặp bài báo đả kích ai, anh lại buồn!
Chúng tôi thường coi Lãng Nhân như quyển tự điển sống. Chữ nào nghi
ngờ, điển tích nào không am tường xuất xứ, chúng tôi đều hỏi và được
Lãng Nhân giải thích rất chu đáo, cặn kẽ. Lãng Nhân có một trí nhớ đặc
biệt, hình như những điều anh học hay đọc đã in chết vào tiềm thức, lúc cần
lại hiện ra để cho chúng tôi xài và coi đó như điều mình có. Lãng Nhân
năm nay đã ngoài 60, sống giản dị. Tuổi niên thiếu khi làm báo anh em đã
thường giễu, vì cả ngày anh chỉ ngủ: “Trắng trẻo, đẹp trai, xương xương
người mà không làm gì cả!”.
Anh viết về đêm, dưới một căn hầm, từ một, hai giờ cho tới sáng, do đó
mới có quyển Trước đèn. Lãng Nhân từng được Trần Trọng Kim và Bùi Kỷ
kết bạn vong niên. Cụ Trần những khi chán nản về nhân tình thế thái,
thường nói với Lãng Nhân:
“Ông ạ, nghĩ cho cùng, cuộc đời chẳng cái đệch gì ra cái đệch gì cả!”.
Lãng Nhân thích câu nói đó, thường nhắc lại với anh em. Tôi mượn câu đó
để làm câu kết thúc.