MƯỜI KHUÔN MẶT VĂN NGHỆ - Trang 26

Trích văn Lãng Nhân
Một chánh sách nhân đạo
Nhiều người sẽ cho tôi là “khen phò mã tốt áo”. Mặc lòng, tôi cứ cao tiếng
mà khen ông Đốc lý Hanoi [4] là người thật có lòng nhân đạo.
Tôi rất tiếc không biết ca tụng ông quan nhân đạo ấy bằng những lời nhiệt
liệt hơn nữa, nhưng tôi tưởng ở buổi đời này là buổi đời mạnh đè yếu, lớn
nuốt bé, buổi đời mà lẽ phải ở bên chó sói chứ không ở bên con chiên non,
hai chữ “nhân đạo” há chẳng là một lời khen tốt đẹp lắm rồi sao!
Được một người có lòng nhân đạo, làm nên một việc nhân đạo, không phải
là sự thường thấy hằng ngày.
Cho nên tôi hết sức phản đối mấy ông hội viên ta trong Hội đồng Thành
phố Hanoi, đã bỏ hội trường mà ra về; người ta trách các ông xử sự một
cách “thảng thốt, hấp tấp”, thật không phải là quá đáng. Các ông đùng đùng
đứng dậy làm “reo”, quả là các ông đã không suy nghĩ chín.
Một việc làm nhân đạo, do một chính sách nhân đạo, một chính sách nhân
đạo do một tấm lòng nhân đạo (thật là đúng lý), các ông sao mà cạn lòng
chẳng biết ý sâu!
Thì ông Đốc lý đã vạch cho các ông rõ đấy: tấm lòng nhân đạo khi nào đã
muốn phát biểu ra thì không ai cản được, cho nên ông về thì mặc ông về,
ông Đốc lý vẫn cứ nghiễm nhiên ngồi lại mà thi hành cho trót cái việc nhân
đạo của ông ta.
Nhân đạo bao giờ chẳng thắng!
Cái việc nhân đạo của ông Đốc lý là gì?
Là bổ ra thuế cư trú, thuế nước.
Ai cũng đã rõ rằng ông Đốc lý thương dân An Nam vô cùng. Mỗi khi muốn
đuổi những đám tụ họp không có phép, ông ấy cho vòi rồng tưới nước, chứ
không dùng súng bắn, như ở bên Pháp. Ông ấy lại săn sóc đến giống nòi ta
nữa, nên đã để ra bao nhiêu tâm tư nghiên cứu về vấn đề mại dâm.
Nay vì thấy dân Hà Thành chen chúc nhau đông quá, mà trong số đông ấy
lại có rất nhiều người không có công ăn việc làm, chơi bời lêu lổng, nên
ông ấy nghĩ đặt ra thuế nước và thuế cư trú. Thật là một cái sáng kiến của