MƯỜI KHUÔN MẶT VĂN NGHỆ - Trang 82

thì vị ngọt lừ của hồng nâng mùi thơm của cốm lên, kết thành một sự ân ái
nhịp nhàng như trai gái xứng đôi, như trai gái vừa đôi… mà những mảnh lá
chuối tước tơi để đệm hồng chính là những sợi tơ hồng quấn quít.
Có ai, một buổi sáng mùa thu, ngồi nhìn ra đường phố, thấy những cô gái
làng Vòng gánh cốm đi bán mà không nghe thấy lòng rộn rã yêu đương?
Đó là những cô gái mộc mạc ưa nhìn “đầu trùm nón lá” vắt vẻo đi từ tinh
mơ lên phố để bán cốm cho khách Hà Nội có tiếng là sành ăn.
Nhưng tại sao lại chỉ có con gái, đàn bà làng Vòng đi bán cốm? Mà tại sao
trong tất cả đồng quê đất Việt ngút ngàn những ruộng lúa thơm tho lại chỉ
riêng có làng Vòng sản xuất ra được cốm?
Đó là một câu hỏi mà đến bây giờ người ta vẫn còn thắc mắc, chưa nhất
thiết trả lời phân minh bề nào. Là tại vì đất làng Vòng được tưới bón với
một phương pháp riêng nên ruộng của họ sản xuất ra được thứ lúa riêng
làm cốm? Hay là tại vì nghệ thuật truyền thống rất tinh vi của người làng
Vòng nên cốm của họ đặc biệt thơm ngon?
Dù sao, ta cũng nên biết rằng làng Vòng (ở cách Hà Nội độ sáu, bảy cây số)
chia ra làm bốn thôn là Vòng Tiền, Vòng Hậu, Vòng Sở, Vòng Trung;
nhưng chỉ có hai thôn Vòng Hậu và Vòng Sở là sản xuất được cốm quý.
Cốm nguyên là cái hạt non của “thóc nếp hoa vàng”. Một ngày đầu tháng
tám, đi dạo những vùng trồng lúa đó, ta sẽ thấy ngào ngạt mùi lúa chín xen
với mùi cỏ, mùi đất của quê hương làm cho ta nhẹ nhõm và đôi khi... phơi
phới.
Hỡi anh đi đường cái, hãy cúi xuống hái lấy một bông lúa mà xem. Hạt
thóc nếp hoa vàng trông cũng giống hạt thóc nếp thường, nhưng nhỏ hơn
một chút mà cũng tròn trặn hơn. Anh nhấm thử một hạt, sẽ thấy ở đầu lưỡi
ngọt như sữa người.
Người làng Vòng đi ngắt lúa về và nội trong hai mươi bốn tiếng đồng hồ
phải bắt tay vào việc chế hóa hạt thóc ra thành cốm.
Ngoài cốm Vòng ra, Bắc Việt còn hai thứ cốm khác nữa, không quý bằng
mà cũng kém ngon: đó là cốm Lủ (tức là cốm làng Kim Lủ, một làng cách
Hà Nội 8 cây số trong vùng Thanh Trì – Hà Đông) và cốm Mễ Trì (tức là
cốm làng Mễ Trì, phủ Hoài Đức (Từ Liêm) cũng ở Hà Đông).