của mình đi. Titut chia với anh tất cả của cải và gả em gái tên là Fulvia cho
anh. Rồi chàng bảo anh:
- Anh có thể ở đây với tôi hay trở về Aten mà hưởng thụ tất cả những gì
tôi đã biếu anh.
Song Gixipput một mặt bị kết án biệt xứ bắt buộc, mặt khác vì tình
quyến luyến đối với Titut lôi cuốn, ưng thành La Mã hơn quê cha đất tổ.
Hai gia đình sum vầy và sống trong tình thân thiết rất mực, hình như thời
gian không những không làm giảm mà càng tăng thêm tình yêu thương
giữa họ với nhau.
Vậy mới biết tình bạn tuyệt diệu nhường nào! Đáng kính đáng khen
nhường nào! Chính nó làm nảy nở, nuôi dưỡng và duy trì những tình cảm
hào hiệp đẹp đẽ nhất mà trái tim người có thể có. Nhân đức và biết ơn nó là
kẻ thù của mọi tật xấu và nhất là sự bủn xỉn, người ta thấy nó đầy sốt sắng
tích cực và may mắn, xui khiến ta làm cho người khác điều gì mình muốn
người khác làm cho chính mình. Song, than ôi! Ngày nay những tác dụng
chói lọi của nó mới hiếm hoi thay! Người đời trở thành ích kỷ và vị kỷ, đã
đem cái thần đức tôn nghiêm ấy đầy đọa ra khỏi mặt đất. Tuy nhiên tình
cảm nào ngoài tình bạn, lợi ích nào ngoài những lợi ích nó chỉ định đã gây
nên, trong tâm hồn Gixipput cái lòng thương khiến anh thấy bạn khóc lóc
thở than mà đem hiến cho bạn một người tình kiều diễm và thiết tha yêu
mến? Những quy luật nào ngoài quy luật tình bạn, đã có thể chuyển rời
Gixipput khỏi cái giường cầm giữ nàng, ở đấy, rất có thể nàng đang gọi
anh? Nỗi e ngại nào đã khiến anh bỏ lỡ một cơ hội đẹp như thế để thỏa mãn
thèm muốn của mình, giữa độ tuổi mà điều gì người ta cũng dám làm, nếu
không phải e ngại xúc phạm bạn, làm tổn thương niềm tin tưởng anh đã gây
cho bạn? Của cải nào, quyền thế nào, danh vọng nào khiến cho Gixipput có
thể làm anh quyết định bỏ tình yêu của những thân nhân của anh và của
Xôphrôni, đương đầu với những thóa mạ và kêu ca của một đám người thô
lỗ. Chỉ tình bạn mới có thể đem cho anh cái can đảm anh cần đến.
Một mặt khác, tình cảm nào ngoài tình bạn đã có thể khiến Titut tìm
kiếm cái chết để giải thoát bạn. Nhất là khi chàng có thể giả vờ không nhận
