như bị dao cắt, vào thời ngài Huyền Trang nơi đây gọi là “Cốc chết.” Nhìn
thế núi, ngài lo lắng không biết phía trước những gì đang chờ đợi.
Qua Thiên San, ngài Huyền Trang tiến vào lãnh địa Tây Đột Quyết. Đột
Quyết là bộ lạc du mục mạnh nhất của châu Âu, châu Á đương thời, cũng
là cường địch của nhà Đường. Trong thời gian không đầy 50 năm, Tây Đột
Quyết đã kiến lập cho mình một đế quốc cường thịnh. Trở thành một đế
quốc lớn nhất trên thế giới, khống chế lãnh thổ rộng lớn từ Ba Tư đến biên
giới nhà Đường, phía nam giáp Afghanistan, phía bắc giáp hồ Baikal ngày
nay của Nga, phía tây các nước Cao Xương, Qui Tư đều phục tùng Đột
Quyết. Thế nhưng mộng bành trướng lãnh thổ không ngừng tại đây, họ còn
ngắm nghía Đại Đường ở phương đông, ước mơ chiếm cứ vùng đất trù phú
có nền văn minh cổ xưa này. Và 600 năm sau, Thành Cát Tư Hãn đã thực
hiện được nguyện vọng ấy.
Ngài Huyền Trang tất nhiên biết được người Đột Quyết nguy hiểm như
vậy. Một năm trước đây, tức công nguyên 626, hơn 100 vạn người Đột
Quyết tại phương đông đột nhiên vào Đại Đường, họ mặc trang phục người
Mông Cổ, yêu cầu nhà Đường phải xưng thần và nộp cống, bằng không sẽ
càn quét Trường An. Thái Tông phải ngự giá thân chinh xua đuổi giặc. Để
tránh sự uy hiếp của Đột Quyết tái diễn, có người kiến nghị vua tu sửa kiến
tạo Trường Thành, Thái Tông cười nói: “Như vậy cũng không đủ!” Đức
vua muốn tiêu trừ hoàn toàn họa biên cương. Ông đã thiết lập một chiến
lược công phá: Đầu tiên là chinh phục Đông Đột Quyết tại thảo nguyên
Mông Cổ, từ đó ông bày kế hòa hoãn với Tây Đột Quyết. Tây Đột Quyết
biết được ý đồ của hoàng đế Đại Đường nhưng họ vẫn điềm nhiên theo dõi.
Quả thật chiến lược của Thái Tông đã thành công: Chưa đầy hai năm ông
đã chinh phục được Đông Đột Quyết, và 20 năm sau Tây Đột Quyết cũng
cùng chung số phận. Đế quốc rộng lớn của họ đã sát nhập vào bản đồ Đại
Đường. Vào thời điểm ngài Huyền Trang đi ngang đây cũng chính là thời
khắc quyết liệt của trận chiến này.
Lúc đó, đây là vùng thảo nguyên trù phú, được quần thể núi bao bọc
xung quanh, hơn 1000 năm sau nơi đây mới trở thành thành thị. Vào năm
