thư cho các nước. Ngoài ra ông còn ban tặng áo cà sa bằng lụa đỏ và 50
khúc lụa để làm lễ vật tống biệt ngài. Đối với ngài Huyền Trang, sự giúp đỡ
của Diệp Hộ Tư Hãn vô cùng quan trọng: Sau khi suýt mất mạng trên đỉnh
Thiên San, những gì mà vị thống trị mạnh nhất trên thế giới này cung cấp,
đã bảo chứng sự thành công cho chuyến tây hành cầu pháp. Thế nhưng vị
Tư Hãn này không may đã chết trong binh biến. Trên con đường đầy hiểm
nguy diệu vợi này, với thân thể ốm yếu mà ngài Huyền Trang thành công
được, không biết đã có bao nhiêu quí nhân giúp đỡ, đó là vận may của
ngài? Hay ngài có mê lực? Tinh thần của ngài đã cảm động lòng người?
Tôi nghĩ có lẽ thế.
Có thể sự xuất hiện của ngài Huyền Trang đã khiến cho Diệp Hộ Tư Hãn
có hứng thú với Phật giáo, từ đó về sau Phật giáo ở Toái Diệp trở nên phồn
vinh. Valentina lấy ra một tấm hình khác trong núi, đó là hình một tấm bia
đá. Cô nói với tôi, tấm bia này được đội khảo cổ khai quật vào năm 1982,
nay để trong thư Viện của trường Đại học Slav - ”Đây là bia khắc tượng
Phật, do phó đô hộ kiêm chánh sứ trấn Toái Diệp - Đỗ Hoài Bảo lập nên”-
vừa nói cô vừa đọc từng chữ trong tấm hình. Đỗ Hoài Bảo nói vì để cầu
phúc cho thiên tử, chúng sinh, bố mẹ đã mất mà tạo tượng một vị Phật và
hai vị Bồ tát. Nếu như một vị chánh sứ của trấn đã kính Phật như vậy, thì có
thể biết được bá tánh nơi đây như thế nào. Thế nhưng Phật giáo nơi đây
không kéo dài. Giữa thế kỷ thứ VIII, người Arab đánh bại Đại Đường, lấy
khẩu hiệu thánh chiến Hồi giáo mà chinh phục toàn Trung Á. Chúng tôi
vẫn ghi nhớ trên lịch sử cương vực rộng lớn của nhà Đường, Toái Diệp là
trọng trấn biên cương của chúng tôi.
Toái Diệp càng khiến cho người Trung Quốc ghi nhớ do liên quan tới đại
thi nhân đời Đường - Lý Bạch. Theo khảo chứng của Quách Mạc Nhược,
bố của Lý Bạch là người nhà Đường, mẹ ông là người Toái Diệp, có thể do
sự kết hợp giữa bộ tộc du mục thảo nguyên và văn minh cổ Trung Hoa mà
sản sinh ra một thi nhân thiên tài như Lý Bạch. Sức tưởng tượng tự do của
ông đã hình thành nên phong cách thơ hào phóng của chủ nghĩa lãng mạn.
