Đương nhiên ngài Huyền Trang vì hoàng đế nhà Đường viết sách nên
không thể hoàn toàn tán dương kẻ địch của nhà Đường; nhưng với bộ tộc
du mục, ngài cũng có nhiều thành kiến, chúng tôi đối với các bộ tộc khác
cũng nặng thành kiến như vậy. Kỳ thật, trong lịch sử hơn 2000 năm của
chúng tôi cũng có một thời gian dài bị bộ tộc du mục phương bắc thống trị,
tính luôn gần 300 năm thống trị của vương triều Mãn Thanh. Thế nhưng,
sách giáo khoa lịch sử thì lại cho chúng tôi một ấn tượng khác: bộ tộc du
mục thống trị Trung Quốc, nhưng nếu họ bị ảnh hưởng những trang phục,
ngôn ngữ, phong tục của chúng ta thì chứng minh rằng chúng ta vẫn ưu việt
hơn. Thật vậy, chính sự nhanh nhẹn, dũng cảm, thoải mái của bộ tộc du
mục đã bù đắp cho sự bảo thủ, mềm yếu của nền văn hóa nông nghiệp, tạo
thêm một mạch sống mới cho dân tộc Trung Hoa, khiến cho văn minh
Trung Hoa qua ngàn năm nay không hề bị diệt.
Điều khiến cho ngài Huyền Trang ngạc nhiên hơn là sau bữa yến, Diệp
Hộ Tư Hãn yêu cầu ngài giới thiệu về Phật giáo. Vì ngài biết trước Đột
Quyết Tư Hãn rất thờ ơ đối với Phật giáo. Công nguyên 564, vị Tăng Đạo
Phán người Trung Quốc và vài vị trên đường đến Ấn Độ triều thánh, khi
ngang qua đây người dân không cho họ lương thực, cố ý để họ chết đói.
May mà các sứ giả nước khác nói với Tư Hãn: “Những người đệ tử Phật
này, vương tử và đại thần của bổn quốc đều kính trọng cúng dường.” Sau
khi nghe Tư Hãn rất vui, mỗi ngày đều cung cấp cho họ bốn con dê. Thế
nhưng, do không quen nhìn thấy các vị tăng “không sát sinh, uống rượu ăn
thịt” này, ông liền cấm họ tây hành và đưa về lại Trường An. Khi biết điều
này, ngài Huyền Trang khéo léo giảng về đề tài lòng từ bi để cầu giải thoát
về sau.
Không biết Tư Hãn có thích nghe hay không, điều chắc chắn Tư Hãn
muốn hiểu nhiều về tình hình kẻ địch của ông - Đường Thái Tông. Vì thế
yêu cầu ngài Huyền Trang ở lại.
Ngài Huyền Trang biểu lộ quyết tâm muốn tiếp tục tây hành, cuối cùng
Tư Hãn cũng đồng ý. Trước hết, ông chọn một thị vệ biết tiếng Hán cùng đi
với ngài Huyền Trang, và theo yêu cầu của vua Cao Xương, ông cũng viết
