cao thâm.” Tăng chúng hơn ngàn đều là những vị lỗi lạc. Giới hạnh tinh
nghiêm được toàn nước Ấn Độ kính ngưỡng”.
Từ chùa Trung Quốc đến di tích Nalanda đi bộ chỉ 10 phút. Di tích có
năm tòa đại điện, 11 ngôi tự Viện và một dãy tăng phòng. Hướng nhìn vùng
đất hoang phế này, tôi có thể hiểu vì sao Carlletle lần đầu tiên nhìn thấy
vùng đất này lại nghi nơi đây là cung điện xưa. Đại Đường Tây Vực ký của
ngài Huyền Trang đã lộ chân tướng cho thế nhân. Xung quanh di tích tịch
mịch khiến cho người rùng mình. Nơi đây không có chư tăng, không có
tiếng tụng kinh, chỉ có vài du khách đứng bồi hồi giữa vùng đất rộng lớn
hoang phế này.
Dạo bộ trên mảnh đất cao hai ba tầng lầu này được chia thành từng hình
vuông vức, tôi bất giác nghĩ không biết căn phòng nào ngài Huyền Trang
năm xưa từng ở? Ngài đã từng miêu tả phong cảnh bên ngoài phòng giống
như thiên đàng chốn nhân gian.
Tôi tìm được phòng giảng kinh mà trong sách du lịch có đề cập, ngài
Huyền Trang năm xưa đã từng ở đây khổ công học tập tiếng Phạn và ngữ
pháp. Sứ mạng của ngài là dịch số lượng lớn kinh sách sang tiếng Hán, ngài
tin tưởng tiếng Phạn là một ngôn ngữ biểu đạt tư tưởng rõ ràng nhất, một
ngôn ngữ tuyệt vời nhất. Trong Đại Đường Tây Vực ký có ghi ngài thường
gửi thư về Ấn Độ, cho thấy sự yêu thích và nắm vững ngôn ngữ cổ này của
ngài. Thời gian ở tại Ấn Độ ngài Huyền Trang còn học và nắm vững triết
học, logic học, y học, số học, thiên văn học Ấn Độ... Ngoài ra, ngài cũng
không ngừng đọc các kinh sách của Đại thừa và Tiểu thừa, cho đến khi
thông hiểu rốt ráo.
Tại một trong những giảng đường này, ngài Huyền Trang còn cùng với
những vị Bà La Môn nổi tiếng bác học biện luận. Cũng chính nơi đây có
một vị Bà La Môn đặc biệt tự tin đưa ra một tờ giấy viết 44 luận điểm,
tuyên bố rằng người nào phá được dù chỉ một luận điểm thì ông sẽ dâng thủ
cấp của mình. Ngài Huyền Trang tiếp nhận tuyên chiến. Theo ngài Huệ Lập
ghi chép, ngài Huyền Trang phản bác từng luận điểm của vị Bà La Môn
này. Thế nhưng, cuối cùng ngài không lấy thủ cấp của ông ta. Ngược lại,
