có quyền vào miếu lễ thần, chỉ sống ở nơi không ai nhìn thấy. Trước đây
khi họ ra khỏi nhà thì trên lưng phải cột một cây chổi, trên cổ đeo một cái
bình gốm: Chổi dành để quét những dấu chân của họ lưu lại phía sau, cái
bình là dùng để nhổ đàm, như vậy sẽ không làm ô nhiễm những người
thuộc đẳng cấp trên.
Phật giáo đề xướng chúng sinh bình đẳng, ngài Huyền Trang có nhìn
thấy sự bất bình đẳng tại thánh địa mà kinh ngạc không? Ngài không hề nói
cho chúng ta biết, nhưng trong sách ngài kể rất tỉ mỉ về từng giai cấp cũng
như địa vị trong xã hội của nó: “Đồ tể, ngư dân, kỹ nữ, người quét đường
và những người làm các nghề khác đều sống ngoài thành, họ rất ít xuất hiện
trong đám đông. Lúc cần ra ngoài, họ đều đi sát lề bên trái đường cho đến
khi về tới nhà. Xung quanh nhà họ tường thành rất thấp... những người này
bị mọi người xem thường.”
Bất kỳ xã hội nào cũng có phân công, thế nhưng rất hiếm thấy chế độ
đẳng cấp cố định hóa như ở Ấn Độ, nó không chỉ là sự phân công, mà là sự
áp bức. Tại Ấn Độ bạn không có quyền chọn lựa đẳng cấp, và không thể
thay đổi địa vị của mình. Đối với người Bà La Môn như Rajiv thì sự sắp
xếp như vậy là tuyệt vời; nhưng đối với người hầu của anh ta, cũng như
hơn 200 triệu người thuộc giai cấp hạ đẳng thì đây là án tử hình của họ,
không chỉ một đời mà nhiều đời. Như vậy công lý ở chỗ nào?
Sau khi Ấn Độ độc lập, chính phủ đã chế định ra pháp luật để loại bỏ chế
độ giai cấp, qui định giai cấp hạ đẳng được quyền đeo trang sức, đi học, lựa
chọn nghề nghiệp, được khám chữa bệnh, vào miếu lễ thần, những người
ngăn cản sẽ bị tội phạt sáu tháng kiểm thúc. Ngoài ra, Chính phủ trung
ương và các bang cũng để một vài chỗ cho họ. Nhưng sức mạnh truyền
thống vượt qua chế ước của pháp luật, chế độ giai cấp đến nay vẫn còn tồn
tại. Điển hình là thái độ Rajiv đối với người hầu của anh ta. Tôi không thể
tưởng tượng, sống ở thế kỷ XXI này mà anh ta lại nghĩ rằng người hầu phải
phục tùng, phải là người ngu dốt, phải luôn là tầng lớp thấp nhất trong xã
hội, mà không được phản lại đạo lý này, nếu không sẽ bị xem là đại nghịch.
Nhưng tôi biết tôi không thể thay đổi được anh ta.
