sẽ ngắn và chất lượng lại kém. Một kén tằm trung bình nhả tơ dài vài trăm
mét. Nhưng do giá thành lụa Vu Điền thấp nên được nhiều người thích.
Đến tận cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, Hòa Điền vẫn còn xuất khẩu kén
tằm sang Nga và Anh. Tôi hỏi người giám đốc trẻ vấn đề sắp bị đóng cửa
của các xưởng tơ tằm, “Vậy họ làm sao có thể sinh tồn?” “Thì dựa vào
những khách du lịch như chị”- anh ta nhìn thẳng tôi nói - “chúng tôi đều là
gia đình dệt lụa, từ việc hái dâu, nuôi tằm, dệt lụa và bán lụa đều do người
trong nhà làm, như vậy đã trải qua mấy đời rồi.”
Nhưng anh cũng gặp vấn đề khó khăn, đó là không đủ kén tằm.
“Chứ những cây dâu dọc đường không đủ cho tằm ăn sao?”- tôi hỏi.
“Vấn đề không ở tằm mà là con người”- anh nhẹ giọng.
“Mọi người không chịu nuôi tằm?”
Anh gật đầu.
“Vì sao?”
“Kể ra rất dài”- anh thở dài nói.
Thì ra để bảo tồn và phát triển ngành tơ lụa tại Hòa Điền, chính quyền
địa phương đã yêu cầu mỗi hộ nộp 20g tằm con. Con số tuy ít nhưng do giá
bán quá thấp, nông dân không chịu nuôi tằm. Tằm rất khó nuôi, đừng thấy
nó nằm yên bất động nơi đó, chúng không chịu chỗ sáng và cũng không
chịu chỗ quá tối; chúng cần nhiệt độ thích hợp, thân không được dính bụi,
mỗi ngày phải cho ăn tám đợt, nếu không tơ nhả ra sẽ biến thành màu vàng,
như da người bị bệnh. Mùa thích hợp nhất để nuôi tằm tại Hòa Điền là
tháng Năm và tháng Tám, đặc biệt vào mùa trái cây trong tháng Tám.
Nhưng trái cây dễ kiếm ra tiền, nên mọi người thà chịu phạt chứ không
chịu nuôi tằm.
Trên đường về, tôi nhìn không chớp mắt hàng cây dâu nối dài hai bên
đường. Hiện nay Hòa Điền có hơn 200 vạn cây dâu, nhiều cây có tuổi thọ
cả trăm năm. Chúng là “cây hái ra tiền” của dân bản xứ, khi bí mật tơ lụa
truyền đến Hòa Điền, chúng đã đem lại sự trù phú, thịnh vượng cho ốc đảo
sa mạc này. Ngày nay, tại rừng dâu không một bóng người, từng lớp bụi
