Thái Tông là một hoàng đế giỏi, chính Mao Trạch Đông cũng công nhận,
mặc dù ông nói: “Đường Thái Tông và Tống Thái Tổ không đủ tao nhã.”
Chính trị thời Trinh Quán khiến Trung Quốc vô cùng mở rộng, đáng tự hào.
Biển lớn có thể nạp trăm sông, người nhà Đường thu thập những tinh hoa
văn hóa bên ngoài, lược bỏ cái dở, chính vì thế Trường An đã trở thành nơi
đô hội lớn trên thế giới, lý do vì sao thời Trinh Quán là thời kỳ thịnh nhất
trong lịch sử Trung Quốc. Nay tôi hiểu vì sao người Hoa sống ở nước ngoài
đều tự xưng mình là người nhà Đường, gọi Trung Quốc là “Đường Nhân
Lộ.” Trong lịch sử 5000 năm của Trung Quốc, họ chọn người nhà Đường
làm đại biểu cho mình - thậm chí người Trung Quốc ngày nay cũng tự hào
là người nhà Đường.
Tôi chợt nghĩ thời niên thiếu của mình, so với thời đại khai phóng của
nhà Đường, chúng tôi quả thật là kén tằm tự buộc. Lúc ấy bất kỳ đồ vật gì
chỉ cần của phương Tây đều bị dán lên nhãn hiệu giai cấp tư sản. Những
người học tập từ phương Tây trở về đều bị xem là giai cấp vị kỷ, hoặc là
gián điệp, thư từ nước ngoài đều bị kiểm tra. Có lúc chỉ cần một lá thư
nước ngoài tai họa sẽ ập đến nhà bạn. Buồn cười hơn nữa, màu tóc và kiểu
tóc cũng là nguy cơ cho bạn. Tóc của mẹ tôi mới sinh ra đã hơi xoăn. Trước
đây, phụ nữ đều ngưỡng mộ mái tóc của bà. Thế nhưng theo từng đợt vận
động chính trị mọi người dần xa lánh bà. Đơn vị thì điều tra thân thế bà,
điều tra cả ba đời. Quê của mẹ sát biển. Nhiều tàu bè cặp bến với các
thương gia nước ngoài và thủy thủ, bà có thể là do huyết thống của người
nước ngoài chăng? Mẹ tôi phải nghĩ cách làm tóc thẳng ra, cuối cùng bà chỉ
còn cách cắt ngắn giống như tóc nam giới, như vậy thì an toàn hơn.
Sau Cách mạng Văn hóa những cuộc vận động chống chủ nghĩa tư bản
càng gắt gao. Năm 1982, tôi vào hệ Anh ngữ trường Đại học Bắc Kinh,
chúng tôi có một vị giáo sư nữ người Anh, cô mập và cao, thích nói chuyện
tiếu, tên là Jane. Sau giờ học tôi thích luyện tập khẩu ngữ mà cô Jane cũng
muốn tìm hiểu Trung Quốc. Cô sống trong một tòa lầu dành cho các
chuyên gia nước ngoài, mỗi lần tôi đến tìm cô đều phải đăng ký tên và
ngành học. Người bảo vệ sau khi vào sổ còn hỏi tôi rất nhiều điều, dường
