nghĩ đến con đường tơ lụa. Kỳ thật đây không phải là An Tây mà ngài
Huyền Trang từng gặp nạn, vì Qua Châu trước đây đã bị sa mạc hóa. Tôi
chợt cảm nhận, lịch sử chỉ tồn tại trên sách vở và trong lòng người như tôi,
sự thật thì nó bị chôn vùi trong ký ức của số đông. Tôi dặn tài xế không cần
dừng xe, cứ đi thẳng đến Ngọc Môn Quan.
Ngọc Môn Quan là biên giới thời ngài Huyền Trang, đối với người
Trung Quốc, đây là giới tuyến giữa “Trung Thổ” và “Man Di”, giữa “văn
minh” và “lạc hậu.” Đã nhiều thế kỷ qua, đối diện với Ngọc Môn Quan,
nhiều thi nhân đã không ngớt bàn về nỗi lo sợ một thế giới xa lạ bên kia
quan ải, bày tỏ nỗi lo khi cáo biệt với những người bạn sắp tây chinh, hay
diễn tả nỗi oan tình của các nàng công chúa khi bị gả xa xứ. Nhưng ngài
Huyền Trang lại khác, đối với ngài, bên ngoài Ngọc Môn Quan là cả một
thế giới tri thức. Ngài nôn nóng đến thế giới mới này. Đây chính là sự khác
biệt giữa người phàm và người trí, giữa thi nhân và nhà tư tưởng.
Xe chạy đã hơn một tiếng, tôi bắt đầu lo lắng, Ngọc Môn Quan không xa
huyện An Tây, tài xế muốn chở tôi đi đâu đây? “Anh có chắc là không đi
nhầm đấy chứ?” “Chị yên tâm, sắp đến rồi”- anh ta quay đầu lại cười như
muốn xua tan mối nghi hoặc của tôi.
Lại thêm nửa tiếng, từ xa tôi đã nhìn thấy một đài phóng lửa, như ống
khói lớn bị hư, đứng lặng lẽ giữa chốn hoang vu. Tôi thở dài nhẹ nhõm.
Sắp đến Ngọc Môn Quan, tim tôi đập nhanh: năm xưa khi đến đây, ngài
Huyền Trang qua khỏi đây là đã xuất cảnh. Xe chúng tôi thẳng đến di tích,
bốn bên bao bọc bởi lan can. Gác cửa là một người bận đồ lam đang phơi
nắng, phía sau anh ta là một tấm bia, trên đề di tích Ngọc Môn Quan đời
Hán. Tôi la to: “Đây đâu phải là Ngọc Môn Quan! Đây thuộc đời Hán, vào
thời ngài Huyền Trang nó đã bị phá rồi mà?”
“Ngọc Môn Quan đời Đường ở chỗ nào?” - tôi vội hỏi người gác.
“Ở gần An Tây đó”- anh ta trả lời.
Tôi chất vấn người tài xế: “Sao anh lại chở tôi tới đây?”
