đức” mới có thể thực hiện được. Chỉ dựa vào cực hình, pháp luật sắt đá, bắt
hàng loạt, giết hàng loạt, với mục đích làm cho dân chúng ở trong nước
hoảng sợ, thì xã hội đó vĩnh viễn không thể ổn định được. Lý Khang Tử đã
từng cầu giáo Khổng Tử về phương pháp cai trị đất nước. Lý Khang Tử
nói, để cai trị đất nước “giết chết hết bọn người xấu, thân cận với những
người tốt, điều đó có được không”.
Theo lối nói ngày nay, tức là đối với những kẻ xấu đáng chết thì nên giết
chết, điều đó chẳng có gì là không tốt. Thế nhưng lúc đó, Khổng Tử lại trả
lời như thế này: “Ngươi dùng chính trị cai quản đất nước, tại sao lại phải
dựa vào giết chóc nhỉ? Bản thân ngươi thích những việc tốt, thì mọi người
sẽ làm những việc tốt. Hành vi của những người lãnh đạo cũng ví như gió,
hành vi của dân chúng cũng ví như cỏ. Gió thổi theo chiều nào thì cỏ ngả
theo chiều ấy” (“Luận ngữ - Nhan uyên thuyên”). Lý Khang Tử vấn chính
ư Khổng Tử viết: “Như sát vô đạo, dĩ tự hữu đạo, hà như”? Khổng Tử đối
viết: “Tử vi chính, yên dụng sát? Tử dục thiện nhi dân thiện nhi thiện hĩ.
Quân tử chi đức phong, tiểu nhân chi đức thảo. Thảo thượng chi phong, tất
yển). Trên thực tế, điều này cũng giống như câu tục ngữ nói: “Thượng
lương bất chính, hạ lương tất oai” - xà nóc không thẳng, thì xà dưới sẽ
nghiêng, trên không nghiêm, dưới tất loạn. Cũng như “Hoàn Công ố tử y” -
Hoàn Công ghét áo tím, “Linh Vương háo tế yên” - Linh Vương mê say eo
thon, đều nói rõ ảnh hưởng hành vi của những kẻ thống trị đối với công
việc giáo hóa chính trị. Do đó, Khổng Tử chủ trương giáo hóa, nhưng hình
phạt luật pháp nặng nề không phải là không dùng, nhưng chỉ dùng trong
những tình huống đặc biệt mà thôi. Khi Khổng Tử làm quan Đại tư khấu đã
từng nói:
“Xét xử các vụ án, ta và mọi người chẳng có điều gì khác nhau. Nếu phải
nói ra điều khác nhau giữa ta và mọi người, thì đó chính là ta muốn làm cho
mọi vụ kiện tụng ở trên đời hoàn toàn không xảy ra mới tốt!” (“Luận ngữ -
Nhan uyên thuyên”). Tử viết: “Thính tụng, ngô do nhân dã. Tất dã sử vô
tụng hồ!”).
NGƯỜI ĐƯỢC LÒNG DÂN SẼ THẮNG
