THI HÀNH BIỆN PHÁP
Thương Ưởng được Hiếu Công đề bạt làm một chức vụ quan trọng là Tả
Thứ trưởng, được toàn quyền thực thi một loạt hệ thống biến pháp, nội
dung bao gồm những thay đổi pháp luật trong chính trị, kinh tế, xã hội, văn
hóa v.v. .. mục đích là để xác lập chế độ tập quyền trung ương, đạt tới mức
độ nước giàu binh mạnh. Chủ yếu là hai chủ đề lớn: Nông bản và Pháp trị.
Bất kỳ sự cải cách xã hội nào nhất định sẽ đụng chạm tới lợi ích riêng của
một số người, cũng tất nhiên sẽ gặp phải trở ngại. Làm thế nào để được
nhân dân tín nhiệm là một vấn đề lớn mà Thương Ưởng rất dày công suy
tín. Ông đã hạ lệnh cho các quan lại bắt lính dựng một khúc gỗ cao ba
trượng ở Cửa Nam kinh đô, dán bố cáo ở khắp mọi nơi: “Ai vác được cây
gỗ này tới cửa Bắc thì sẽ được thưởng mười lượng vàng”. Dân chúng chạy
tới xem tờ bố cáo. Người đứng trước tờ bố cáo rất nhiều, nhưng không có
một người nào tin tưởng lời nói trong tờ bố cáo là thật. Thương Ưởng lại
cho thay đổi nội dung tờ bố cáo: “Ai vác được cây gỗ này tới Cửa Bắc thì
sẽ được thưởng năm mươi lượng vàng”. Có một người đã vác được khúc gỗ
tới cửa Bắc nhưng vẫn còn bán tin bán nghi. Thương Ưởng đã thưởng cho
anh ta năm mươi lượng vàng ở ngay trước mặt dân chúng. Điều này đã
chứng minh cho dân chúng biết rằng: Mệnh lệnh đã ban ra tất phải được thi
hành, quyết không được lừa dối. Sau sự kiện này, các điều luật trong Tân
pháp [38] đã được công bố trước quần chúng.
Tân pháp được ban bố, đã đụng chạm tới lợi ích của một số người, đặc
biệt là những người phát ngôn cho giai cấp đặc quyền và bản thân họ đều
hăng hái chỉ trích Tân pháp. Bộ pháp luật mới này đã đối mặt với một cuộc
thử thách nghiêm trọng. Vừa hay lúc đó, Thái tử Tứ tàng giấu một vương
tộc đã bị tội xử tử hình. Theo Tân pháp, oa tàng kẻ phạm tội, cũng phải xử
tội như chính kẻ phạm tội. Thái tử phải bị xử vào tội chết. Thương Ưởng
nói: Tân pháp chấp hành không được thông suốt là bởi vì những nhân vật
trên thượng tầng vi phạm mà không trừng trị. Rồi chuẩn bị trị tội Thái tử
Tứ theo đúng pháp luật. Theo quy định thời đó, giết Thái tử là điều không
thể được. Thương Ưởng không thể không thỏa hiệp, nên đã phải đem tên
