lừa dịp mổ bắt nó. Con chim khách chỉ tham lợi mà không biết Trang Tử
đang dùng cung đạn nhằm trúng đó.
Chính trong giây khắc đó, Trang Tử đã bàng hoàng ngộ ra một điều:
“Chỉ mải mê cầu lấy mối lợi trước mắt, thường đã quên mất mối họa hại ở
sau lưng. Rắp tâm mưu hại người khác, cũng nhất định sẽ mang lại tai hại
cho mình”. Nghĩ đến đây, Trang Tử liền nắm chặt lấy cung tên, quay đầu
chạy miết. Những người coi giữ vườn quả nhìn thấy ông chạy với dáng vẻ
hoảng sợ lo lắng, liền cho rằng ông là người đến ăn cắp quả, liền lớn tiếng
quát tháo mắng chửi om sòm ở sau lưng ông.
Trong ngôn luận của Trang Tử còn có rất nhiều những câu chuyện dùng
hình thức tản văn, với ngôn ngữ sinh động để biểu đạt những tư tưởng mưu
lược về các mặt chính trị, quân sự, triết lý v.v... khiến cho người đọc được
thưởng thức những áng văn hay làm khoái trá miệng người với những gợi ý
biện luận tư tưởng rất sâu sắc.
Tư tưởng Trang Tử có những hạn chế của ông, tư tưởng triết học cơ bản
của ông là chủ nghĩa tương đối, cho rằng vạn vật đều ở trong tình trạng “bất
động bất biến; vô thời hạn và bất di bất dịch”, cho nên tính chất và sự tồn
tại của nó đều chỉ là tạm thời. Ông chủ trương “cùng lớn nhỏ”, “cùng sống
chết”, ông phủ nhận tính chất tiêu chuẩn khách quan của nhận thức, cho
rằng “đó cũng có thể là đúng là sai, đây cũng có thể là đúng là sai”. Thế
nhưng, mặt tích cực trong tư tưởng Trang Tử rất rõ ràng. Trang Tử đã vạch
rõ một cách căm giận và thẳng thắn những hiện tượng bất hợp lý. “Người
ăn cắp cái móc câu thì bị giết, kẻ ăn cướp đất nước thì làm chư hầu”. Ông
cự tuyệt hợp tác với bọn thống trị, khinh thường phú quý lợi lộc, chế giễu
những kẻ truy cầu danh lợi. Rất nhiều tư tưởng của ông thông suốt với Lão
Tử. Chúng ta nên “học tập những tinh hoa, trừ bỏ những cặn bã”, kế thừa
và phát huy những tư tưởng tiến bộ tích cực của ông.
