14. QUẢN TRỌNG
LẬP CHIẾN LƯỢC TỔNG THỂ,
ĐỊNH BÁ TỀ XUÂN THU
“Tối nan Bào Thúc năng chi Quản, Thảng dụng Di Ngô định bá Tề”. Hai
câu thơ này là của Liễu Á Tử, nhà thơ nổi tiếng, kể về một sự thực lịch sử
khiến cho người ta tỉnh ngộ sâu sắc vào thời đầu Xuân Thu. Chữ “Quản” và
chữ “Di Ngô” trong câu thơ đều chỉ về danh tướng Quản Trọng của nước
Tề. Ông đã phò tá Tề Hoàn Công chấn hưng nước Tề, xưng bá Trung
nguyên, là một nhà chính trị tiến bộ dẫn đầu việc đề xướng và đẩy mạnh cải
cách xã hội ở thời đại Xuân Thu, cũng là một nhà mưu lược có những cống
hiến mang tính chất khai thác đối với học thuyết quân sự, đặc biệt là những
lý luận chiến lược quốc gia.
Quản Trọng tên gọi là Di Ngô, tự là Kính Trọng. Do vì Tề Hoàn Công
tôn là “Trọng Phụ”, vì thế nên người đời mới gọi ông là Quản Trọng, ông là
người Dĩnh Thượng nước Tề (nay là phía Nam huyện Dĩnh Thượng tỉnh
An Huy). Đại để là ông sinh vào năm 730 trước Công nguyên, mất vào năm
645 trước Công nguyên, sống vào thời đại xã hội biến loạn, chiến tranh liên
miên. Những năm tuổi trẻ của Quản Trọng, gia cảnh bần hàn, đường quan
trắc trở, ba lần ra làm quan thì ba lần bị bãi miễn. Thế nhưng sau khi bước
vào tuổi trung niên, thời lai vận chuyển, rộng mở tiền đồ, dựng lên nghiệp
lớn. Nguyên nhân, ngoài việc lý luận và thực tiễn của ông phù hợp với yêu
cầu khách quan của sự phát triển lịch sử ra, còn bởi vì ông đã kết giao với
một người bạn tên gọi là Bào Thúc Nha có phẩm đức cao thượng lại có tài
năng hiểu biết sáng suốt, lại gặp được nhà vua Tề Hoàn Công có hùng tài
đại lược, biết rộng lượng thu dụng người hiền tài.
Căn cứ vào ghi chép của “Sử ký”, khi Quản Trọng nghèo khó luôn luôn
chiếm phần lợi của Bào Thúc Nha. Còn Bào Thúc Nha thì nhận định rằng
Quản Trọng là con người có hoài bão to lớn và tài năng trị nước, nên đã
