NAM HOA KINH - Trang 133

Trang tử nói:
Phải!
Huệ- tử nói:
Người mà không có tình, thì lấy gì gọi là người được?
Trang tử nói:
Đạo ban cho nó dung mạo, Trời ban cho nó hình hài, sao không gọi là
người?
Huệ- tử nói:
Đã gọi là người, mà không có tình, được không?
Trang tử nói:
Đó không phải là cái mà tôi gọi là Tình đâu? Chỗ mà tôi gọi là không tình,
chính là chỗ tôi muốn nói rằng con người, bên trong, đừng để cho cái tình
cảm yêu ghét làm hại đến thân, thường nên theo lẽ tự nhiên mà đừng thêm
gì cho thiên tính.
Huệ- tử nói:
Không thêm cho thiên tính, sao có được thân?
Trang tử nói:
Đạo cho nó dung mạo, trời cho nó hình hài bên trong, không để cho sự ưa
ghét làm hại thân. Nay ông vụ cái bên ngoài của thần minh của ông, để hao
tổn tinh lực của ông, ngồi dựa cột mà ngâm vang, bám vào gốc ngô cằn,
nhắm mắt làm thinh! Trời đã chon cho ông một cái hình hài nầy, đem chi
thuyết "kiên bạch" mà nhọc thân.
TỔNG BÌNH:
Thiên Đức Sung Phù là để mà giải cái nghĩa của thuyết "bất ngôn chi giáo"
của Lão tử.
Thuyết nầy gốc ở chương thứ II của sách Đạo Đức Kinh: "Thị dĩ Thánh
nhân, xử vô vi chi sự, hành bất ngôn chi giáo" (Thánh nhân dùng "vô vi"
mà xử sự, dùng "bất ngôn" mà dạy dỗ).
Sở dĩ Trang tử, cũng như Lão tử, chủ trương thuyết "bất ngôn" là căn cứ
vào ba điểm này:
Đạo mà nói ra được, không còn phải là Đạo thường nữa. Nghĩa là Đạo là
một lẽ siêu hình, không thể dùng lời nói mà truyền dạy được.