NAM HOA KINH - Trang 86

mãn, chước yên nhi bất kiệt, nhi bất tri kỳ sở do lai, thử chi vị bảo
quang[lxi].
Cố tích giả Nghiêu vấn ư Thuấn viết: ngã dục phạt Tông, Khoái, Tự Ngao;
nam diện nhi bất thích nhiên, kỳ hà tố dã? Thuấn viết: Phù tam tử giả, du
tồn hồ, bồng ngải chi gian? Nhược bất thích nhiên, hà tai? Tích giả thập
nhật tịnh xuất, vạn vật giai chiếu nhi huống đức chi tiến hồ nhật giả hồ!
DỊCH NGHĨA:
Đ. Ví như nay có người hỏi rằng: không rõ chữ "đó" có giống với chữ
"đây" chăng; hay không giống với chữ "đây" chăng? Giống và không
giống, hay cùng là một giống với nhau, thì là bên này không có gì khác với
bên kia nữa. Tuy vậy, còn có nhiều danh từ thông thường mà ý nghĩa tương
phản, ta cũng cho nó giống nhau được nữa chăng? Như những danh từ sau
đây: ‘hữu thủy", "hữu vị thủy hữu thủy", ‘hữu vị thủy hữu phù vị thủy",
"hữu hữu", ‘hữu vô", ‘hữu vị thủy hữu vô", "hữu vị thủy hữu phù vị thủy
hữu vô". Thoạt trông qua mà "có" là đã "không" rồi, nhưng cũng chưa rõ là
có hay không? Và quả có cái gì là có, có cái gì là không hay chăng? Nay thì
ta cũng đã có nói rồi, nhưng chưa biết rõ điều ta nói đó quả đã có nói
không, hay chưa có nói không?
Dưới trời không có gì lớn bằng cọng lông mùa thu, mà không có gì nhỏ
bằng núi Thái; không có gì thọ bằng đứa bé chết yểu, mà không có gì yểu
bằng ông Bành Tổ.
Trời Đất cùng ta đồng sinh, và vạn vật cùng ta là một. Đã là một rồi, thì nói
ra có được không? Đã gọi là một rồi, thì không nói ra có được không? Một
và lời là hai. Hai với một là ba. Từ ba trở lại một, bậc gọi là xảo lịch còn
không hiểu được thay, huống chi là kẻ tầm thường! Cho nên, từ chỗ
"không" mà sang chỗ "có", còn phải đến số ba, huống chi từ chỗ có mà
sang chỗ có? Không phải sang qua đâu cả, chỉ nên theo chỗ có đấy là đủ.
Vả, Đạo chưa hề có khu vực; lời nói chưa hề có định thức. Có cho đây là
Thị, thì mới có sự chia phân thị với phi thành từng khu vực. Vậy, xin bàn
về khu vực ấy: có mặt, có trái, có luận, có nghĩa, có phân, có chia, có cạnh,
có tranh, đó gọi là "bát thức". Phần ngoài của "lục hợp", thánh nhân để yên
mà không luận đến. Phần trong của "lục hợp", thánh nhân luận đến mà