không bị trừng phạt, chỉ là vấn đề sớm hay muộn mà thôi. Motiv tội ác và
trừng phạt được khắc họa sắc nét trong tác phẩm qua các truyện tiêu biểu
“Chuyện về nàng Oshichi si tình”, “Chuyện về vị phu nhân đa tình” và
“Chuyện nàng Osen đa tình”.
Oshichi vốn là con gái duy nhất của một người buôn trái cây tên là
Hachibei ở Edo. Vào đêm Hai mươi tám Tết, khu phố phát hỏa và mọi
người phải đến chùa Kichijo trong vùng tạm trú. Nơi đây, nàng gặp một
chàng thiếu niên võ sĩ anh tuấn tên là Kichisaburo. Hai người lén viết thư từ
qua lại cho nhau. Và rồi dịp may đến vào đêm mười lăm tháng Giêng khi
các nhà sư phải đi chuẩn bị tang lễ cho Hachizaemon, một người bán gạo
trong vùng. Oshichi lén đi gặp Kichisaburo và hai người tình tự. Bà mẹ biết
chuyện mới lôi Oshichi về nhà, không cho tạm trú ở chùa nữa. Nhớ nhung,
Kichisaburo mới giả làm một người nhà quê tìm đến nhà Oshichi xin ngủ trọ
vào một đêm mưa tuyết và “ái ân cũng lặng lẽ như hình những con thiên nga
vẽ trên bức bình phong rực rỡ phía sau”. Bình minh đến chia cách đôi lứa rồi
đêm ngày Oshichi nhớ mong. Trong một đêm mưa “nàng bỗng nhớ lại cái
đêm xảy ra hỏa hoạn làm nàng phải đến trú ngụ trong chùa. Và nàng nghĩ
rằng một tai họa như thế sẽ đem cho nàng dịp may gặp lại Kichisaburo. Ý
tưởng điên rồ này đưa nàng đến một hành động vô phương cứu chữa. Nàng
châm lửa đốt nhà nhưng dân chúng lần theo dấu khói và bắt gặp Oshichi ở
đúng địa điểm gây hỏa hoạn”. Oshichi bị xử tử hình. Trong khi đó,
Kichisaburo đêm ngày thương nhớ Oshichi, không hay nàng đã chết. Người
thân, bạn bè không dám báo tin cho chàng, sợ chàng tự sát. Nhưng rồi chàng
cũng biết và sau khi được các vị sư khuyên giải, Kichisaburo quyết định
xuất gia. Truyện kết thúc bằng lời nhận định: “Câu chuyện này được kể lại –
đầy tình và khổ – cốt để chỉ cho thấy cuộc đời bất trắc và hư ảo dường nào,
giống hệt như một giấc mộng hoang dã và hoang đường.”
“Chuyện về vị phu nhân đa tình” bắt đầu bằng một cuộc tranh luận mỹ
nhân thú vị. Bốn chàng công tử nổi tiếng ở kinh thành sau khi đi xem hát về
ghé trà thất ngắm người qua lại và tìm kiếm người phụ nữ đẹp nhất. Đầu tiên
có “một người phụ nữ trạc hăm ba, hăm bốn đi ngang qua, sắc đẹp hiếm có,
