NAM PHƯƠNG HOÀNG HẬU - Trang 17

thế ngày 14-9-1963 tại làng Chabrignac. Bên cạnh chỉ có hai hoàng tử và
ba công chúa sau mới về. Thực sự chỉ có hai người giúp việc bên cạnh lúc
Bà mất. Phần đời Bà, còn rất nhiều điều chưa được sáng tỏ còn nằm trú ẩn
trong vùng bóng tối của đời Bà. Nhưng phải chăng chính cái phần bóng tối
này lại là nơi trú ẩn an toàn nhất mà Bà muốn giữ lại đem về bên kia thế
giới. Và nếu thực sự như thế thì chúng ta chỉ còn biết tôn trọng ý nguyện
của Bà và phải chăng Bà đã ra đi và không còn gì để nhắn gửi và nói lại
nữa. Một ngôi sao đã đổi ngôi. Số phận Bà có gì trùng hợp với phận người
phụ nữ nói chung. Có lẽ cần suy nghĩ thêm vẫn chưa muộn.
Chú thích
(1) Trong cuốn Thuyền ai đợi bến Vân Lâu của Nguyễn Lý Tưởng có đặt
vấn đề vua Bảo Đại là con ai? Xét ra cũng là một đề tài lý thú để bàn. Do
sự quan hệ với một vài liên hệ với hoàng tộc, tài liệu cho biết, Bảo Đại là
con vua Khải Định, nhưng mẹ là bà Hoàng Thị Cúc vốn chỉ là người hầu
trong cung. Khải Định hình như không có con, nhưng khi bà Hoàng Thị
Cúc có mang thì Thái Hậu, Đức Chánh Cung tra khảo đánh đập, hoàng tử
Bửu Đảo, tức Khải Định đã đứng ra xin như sau: "Thưa A, thai nhi trong
bụng Hoàng Thị Cúc chính là con của hài nhi. Vì dòng dõi của mình (vua
Đồng Khánh) hiếm muộn, nên ả tha cho Hoàng Thị Cúc và cho phép hài
nhi được cười nàng làm thiếp. Ấy là theo lời kể lại của bà Nguyễn Thị Vy,
cháu nội ông Nguyễn Hữu Độ (Phụ chính đại thần vua Đồng Khánh). Một
dẫn chứng khác qua lời nói lại của ông Bửu Uyển thì trước 75, bà Từ Cung
(mẹ vua Bảo Đại), lúc đó đã ngoài 80, đã kể lại cho con cháu nghe, trong
đó ông Bửu Uyển cũng có mặt. Theo đó, Đức Từ Cung cho biết, lúc làm
gái hầu cho Ngọc Lâm Công Chúa, con vua Đồng Khánh. Công Chúa
thường sai bà mang thư cho Bửu Đảo, (hai nguời trao đổi thơ xướng họa
với nhau). Hai người ăn nằm với nhau, sau đó bà có thai và sinh ra Vĩnh
Thụy, tức vua Bảo Đại sau này. Cả hai nguồn tin đều xác nhận Bửu Đảo ăn
ở với Hoàng Thị Cúc, rồi có con. Chính sử không có, đành tin vào những
nhân chứng sống. Điều chính là bà Hoàng Thị Cúc, sau này là Đức Từ
Cung là mẹ vua Bảo Đại. Chừng đó đủ rồi. (Xem Thuyền Ai Đợi Bến Vân
Lâu, trang 395-401, của Nguyễn Lý Tưởng).