NAM THIÊN NHẤT TUYỆT KIẾM - Trang 109

Binh lửa đã rồi, tan tác mãi
Đất khách càng thêm da xót xa
Lòng đau ta biết làm sao được
Đến sáng thuyền trôi gối lệ nhòa.
Lão phu tạm dịch như trên, xin tiên sinh chớ cười. Tấm lòng tiên sinh đối
với đất nước, quê hương cũng chẳng khác tấm lòng lão phu nhớ thương Tổ
quốc mình đã mất tự trăm năm trước, nên làm thế nào có ngày trở về chỉ là
mong ước mà thôi. Đến nay, sáu đời đã trôi qua, gởi thân tàn nơi đất Việt,
chỉ còn biết lấy Tổ quốc này làm Tổ quốc của mình.
Trần Nguyên Hãn từ nảy giờ im lặng, bỗng cất tiếng:
- Đoàn đại hiệp, đại hiệp dịch hai câu cuối, vãn bối thích quá!
Lòng đau ta biết làm sao được
Đến sáng thuyền trôi gối lệ nhòa.
Tuy rằng không sát nghĩa lắm nhưng lột được tấm lòng đau đớn, trằn trọc,
xót xa . Biểu đệ, ta nói vậy có đúng không?
Nguyễn Trãi mỉm cười buồn bã:
-"Lòng đau ta biết làm sao được". Lão tiền bối đã cảm thông được cái nỗi
niềm của vãn sinh. Suốt mười năm dằn dặc, vãn sinh mang tấm thân phiêu
dạt bốn phương, những mong thực hiện được lời di huấn của gia phụ ngày
nào. Đến nay vẫn chưa tìm được minh chúa để tỏ chí bình sinh.. Ôi, lòng
đau ta biết làm sao được..!
- Nguyễn tiên sinh, xin thứ lỗi cho lão phu được hỏi : các
cuộc khởi nghĩa của nghĩa sĩ bốn phương rầm rộ như thế,
theo chỗ lão phu được biết thì không thiếu gì hào kiệt, sao
- Tiên sinh lại thất vọng đến thế?
Nguyễn Trãi nhẹ thở dài :
- Tuy có đông đảo thật, nhưng không tính được kế lâu dài. Mỗi địa phương
tự phát, không liên kết được với nhau, mỗi người mỗi nơi mỗi ý. Ý là chưa
kể đến những tranh dành địa vị, quyền lợi như thời Hưng Khánh, Trùng
Quang (Trần Ngỡi và Trần Quí Khoách), chỉ uổng hư danh, không thành
công nghiệp, thất bại là do tranh dành quyền bính, như bọn Lê Ngã, chưa
yên vị đã xưng vua, xưng chúa, ra vào hống hách, còn làm nên nghiệp lớn