— Nào thôi, bác sẽ còn nhảy nữa chứ.
— Nguồn vui đã cạn rồi, bác biết, cháu không thấy ư, bác chẳng có giá
trị gì cả, tiền ư? Tiền chỉ là phương tiện như là dầu mỡ bôi trơn cho bánh xe
khỏi kêu lọc cọc thôi. Nhà cửa ư?... Ôi căn nhà này như cái tổ bị thấm ướt
ấy... Sự ca ngợi nghệ thuật ư?... Những người nghệ sỹ thì được đề cao đấy...
những nhà thơ - những đức vua của trí tuệ... nhưng ngay cả họ cũng là
những chiếc đèn dầu, đèn dầu to, đèn dầu nhỏ. Khi sắp chết thì cũng tắt
ngấm trong màn đêm mà thôi.
— Bác đang bị ốm đấy bác Bolaz ạ. Bác là một người thông thái, nhưng
đang ốm yếu.
— Đối với con trẻ thì trò chơi có giá trị. Đối với tuổi già thì sự nghiệp là
giá trị. Đối với một đời người thì con cái nối dõi có giá trị. Đối với một ông
già độc thân như bác thì chẳng có giá trị gì.
— Chính cuộc đời bác có giá trị đấy bác Bolaz ạ.
— Ở cái tuổi già như bác bây giờ, bác cũng đã biết cuộc sống là gì? Đối
với cuộc sống bác chẳng có giá trị gì cả.
Giọng ông già uể oải như là người mơ ngủ đang nói vậy:
— Bác cũng chẳng thiết nghĩ ngợi nữa. Ngày ngày đã trôi qua, bác
không nghĩ đến nữa. Chỉ có ban đêm thỉnh thoảng bác lại thấy hiện lên
trước mắt một cái đầu phụ nữ, không có máu me gì, nhưng chỉ là cái đầu
không có thân... Một khuôn mặt đẹp... Đôi mi khép hờ đau đớn... Đôi mi
màu đen... Nhưng còn cái cổ khuất trong bóng đêm... Bác hay nhìn thấy nó
lắm, ở trên cái cổ ấy có bóng đen, dưới cằm ấy. Bác đã từng biết đánh độ
đậm nhạt bằng màu xanh rất mịn và đẹp.
— Đấy bác đã thấy chưa. Bác vẫn còn có giá trị đấy chứ. Bác vẫn nghĩ
đến những chủ đề nghệ thuật. Chủ đề là cần thiết! Sáng tạo đó là giá trị của
cuộc sống. Nhưng bây giờ cháu phải xin lỗi bác. Một người có gia đình thì
luôn phải vội. Một vài ngày nữa cháu sẽ đến thăm bác.
Những tia nắng cuối cùng của buổi chiều đã vụt tắt trên mái nhà, khi
Trobo bước ra khỏi cửa.
