Thay vì là đoạn băng ghi lại những khoảnh khắc khác nhau trong cuộc
đời, ký ức lại là một trạng thái mong manh của não bộ về một thời gian đã
qua rồi được hồi sinh trong trí nhớ của bạn.
Dưới đây là ví dụ: bạn đang ở nhà hàng để dự sinh nhật của một người
bạn. Tất cả những gì bạn trải nghiệm kích hoạt các mô hình hoạt động đặc
biệt trong não. Chẳng hạn, có một mô hình hoạt động đặc biệt bắt nguồn từ
cuộc trò chuyện giữa những người bạn của bạn. Một mô hình khác được
kích hoạt nhờ mùi cà phê; thêm một mô hình khác nhờ hương vị của một
chiếc bánh Pháp nhỏ ngon lành. Việc người phục vụ đặt ngón tay cái vào
cốc của bạn là một chi tiết đáng nhớ khác, được thể hiện bằng một cấu hình
khác của neuron. Tất cả các cụm kết nối này được gắn với nhau trong một
mạng liên hợp rộng lớn của các neuron, điều mà hồi hải mã tua đi tua lại,
cho đến khi mối liên kết đó trở thành cố định. Các neuron hoạt động đồng
thời sẽ tạo ra những kết nối mạnh hơn giữa chúng: các tế bào cùng sáng lên,
kết nối với nhau. Mạng lưới thu được là dấu hiệu độc nhất của sự kiện và
nó đại diện cho bữa tiệc sinh nhật trong ký ức của bạn.
Bây giờ hãy tưởng tượng rằng sáu tháng sau bạn sẽ thưởng thức một
trong những chiếc bánh nhỏ của Pháp, giống như món mà bạn đã nếm tại
bữa tiệc sinh nhật. Mấu chốt rất đặc trưng này có thể mở ra toàn bộ mạng
lưới liên tưởng. Cụm kết nối khởi nguyên sáng lên, giống như ánh sáng của
một thành phố lúc lên đèn. Và đột nhiên bạn quay lại với ký ức đó.
Mặc dù không phải lúc nào chúng ta cũng nhận ra, nhưng ký ức không
phong phú như ta mong đợi. Bạn biết rằng bạn bè của bạn ở đó. Anh ấy hẳn
phải mặc một bộ vét, vì anh ấy luôn mặc vét. Và cô ấy mặc một chiếc áo sơ
mi màu xanh lam. Hay có lẽ là màu tím? Cũng có thể là màu xanh lá cây.
Nếu bạn dò xét ký ức một cách cẩn trọng, bạn sẽ nhận ra rằng bạn không thể
