NARCISSE VÀ GOLDMUND - Trang 10

hệ thân thuộc bí ẩn với các hàng cột nhỏ lênh khênh bằng cát kết nối từ
cổng chính vào. Cái cây xa lạ ấy bao thân thiết với những người Pháp và
người Latinh, trong khi bà con trong vùng cứ ngơ ngác nhìn nó.
Dưới bóng cây dẻ được đưa về từ những xứ sở xa xôi, đã nhiều thế hệ học
trò đi qua trong tu viện, kẹp những tấm ván nhỏ để ghi chép dưới cánh tay,
cùng nhau chuyện trò, cười đùa gây gổ đi chân trần hoặc mang giày tuỳ
theo mỗi mùa, một cánh hoa trên miệng, một quả dẻ giữa hai hàm răng,
hoặc một nắm tuyết vo tròn trong bàn tay. Luôn luôn, có những lớp học
sinh khác tựu đến. Trong vòng mấy năm, nơi đây chỉ có những bộ mặt mới
phần đông giống nhau: những cậu bé lớn lên với mái tóc hoe vàng xoăn
xoăn. Một số ở lại các phong tu kín, trở thành tập tu, trở thành tu sĩ, nhận lễ
gọt tóc trên đỉnh đầu, mặc chiếc áo và thắt chiếc dây thầy tu, đọc sách dạy
bọn trẻ học, già và chết. Một số khác học xong cha mẹ rút về, trở lại các lâu
đài hoặc ngôi nhà của những người buôn bán và làm thợ, đi đó đây trong
thiên hạ, lao vào các cuộc chơi, các nghề nghiệp, tình cờ trở lại tu viện một
đôi bận. Trở thành đàn ông, có những người cha trong khi đưa con trẻ của
họ đến, đã đưa đôi mắt mấp máy cười chốc lát nhìn lên cây dẻ, rồi lại biến
mất. Ở các phòng riêng và các căn buồng trong tu viện, giữa các vòm cửa
sổ nặng nề và các dãy cột vững chắc bằng cát kết màu hồng, những người
đàn ông sống hằng ngày, làm các công việc dạy học, nghiên cứu, quản lý,
lãnh đạo. Nơi đây họ trao dồi các khoa học và các nghệ thuật rất khác nhau,
về đạo và về thế tục, mỗi thế hệ truyền lại cho lớp người sau các ánh sáng
và các bóng tối của họ. Người ta viết những quyển sách, bình luận các tác
phẩm ấy người ta suy tưởng về các hệ thống sưu tập các bản viết thời xưa,
người ta tô vẽ chữ và trang trí sách, bàn và chế giễu các tín ngưỡng dân
gian. Học thức uyên bác và tính sùng đạo, tính thơ ngây và tính ranh mãnh,
đầu óc minh triết về các kinh thánh và hội Hêlên cổ Hy Lạp, điều ma thuật
tội lỗi và điều thần diệu thiêng liêng, tất cả đều kết trái ở nơi đây, có chỗ ở
đây cho mọi thứ. Nơi đây có chỗ cho cuộc sống cô độc và sự chịu hình
phạt, cũng như cho đời sống xã hội và các cuộc tiếp đón niềm nở: điều đó
tuỳ thuộc vào cá tính của vị tu viện trưởng đương chức và các trào lưu
đương thời có sức chi phối theo khuynh hướng này hoặc khuynh hướng