CHƯƠNG VII
TIẾP THEO CÁC CHƯƠNG TRƯỚC
Tôi tin rằng lập ra được một chính quyền chuyên chế và độc đoán tại một
quốc gia có các điều kiện bình đẳng bình quyền thì dễ hơn là ở các quốc gia
khác, và tôi cho rằng nếu một khi xây dựng được một chính quyền như thế
tại một quốc gia như vậy, thì chính quyền đó sẽ không chỉ đè nén áp bức con
người của nước ấy, mà về lâu dài nó sẽ lấy đi mất rất nhiều thuộc tính nhân
loại ở mỗi con người nước đó.
Vậy nên, tôi thấy rằng bạo quyền chuyên chế là điều đặc biệt đáng sợ
trong thời đại dân chủ.
Tôi cho rằng, hẳn tôi phải là kẻ yêu Tự do của mọi thời đại; nhưng tôi
cảm thấy mình có khuynh hướng tôn thờ Tự do của cái thời chúng ta đang
sống đây.
Mặt khác, tôi cũng tin rằng, trong thời đại chúng ta đang sống đây, tất cả
những ai định bụng tạo quyền uy dựa trên cơ sở đặc quyền và dựa vào giới
quý tộc, thì những người đó sẽ thất bại thôi. Vào thời đại chúng ta ngày nay,
không có kẻ cầm quyền tối cao nào đủ khôn khéo và đủ mạnh để xây dựng
một nền chuyên chế bằng cách phục hồi lại những sự phân biệt thường
xuyên giữa các thần dân; và cũng chẳng có kẻ lập pháp dân chủ nào lại đủ
khôn ngoan và đủ mạnh đến nỗi có thể duy trì được các thiết chế tự do mà
lại không cần dựa trên quyền bình đẳng, lấy đó làm một nguyên lí căn bản
và làm một biểu trưng. Vậy nên tất cả những ai là người đương thời với
chúng ta mà lại định tạo ra và bảo lãnh quyền độc lập và nhân phẩm cho mọi
con người thì phải tỏ ra là kẻ thân thiện với quyền bình đẳng; và giải pháp
duy nhất xứng đáng để tỏ ra là kẻ bình đẳng, ấy là sống như một con người
