khai thì chỗ này tự do hơn chỗ kia và hệ quả thì thường là khác nhau chút ít.
Bản chất của nguyên lí này mang tính cộng hoà. Vì vậy mà tôi nghĩ rằng
nước Pháp có vẻ giống một nước cộng hoà có vua hơn là Liên bang Hoa Kì
giống một nền chuyên chế có tổng thống.
Trong tất cả những điều nói ra trên đây, tôi đã cẩn thận chỉ nêu lên những
điểm khác nhau cơ bản. Nếu tôi định đi vào chi tiết, bức tranh còn gây nhiều
ấn tượng hơn nữa. Nhưng tôi có quá nhiều điều trong lòng muốn tuôn ra cho
hết nên khó mà có thể nói ngắn cho được.
Tôi đã nói lên nhận xét là quyền hành của tổng thống Hoa Kì chỉ thực thi
trong phạm vi chủ quyền đã bị thu hẹp, còn quyền lực nhà vua Pháp thì thực
thi trong phạm vi hoàn toàn là chủ quyền.
Lí ra tôi có thể chỉ rõ quyền lực cai trị của nhà vua Pháp vượt khỏi đến
đâu những giới hạn tự nhiên này, nó rộng rãi vô hạn và nó thâm nhập bằng
cả ngàn mẹo mực vào việc cai quản các lợi ích cá nhân con người.
Đó là nguyên nhân tạo ra ảnh hưởng của nhà vua, thêm vào đó còn có
nguyên nhân là vô thiên lủng công chức mà hầu hết đều chịu ơn thế lực hành
pháp về nhiệm kì của họ. Ở nước ta con số đó đã vượt khỏi mọi giới hạn
từng biết tới, nó lên tới con số 138.000 người
. Mỗi chức danh trong số
138.000 biên chế đó cần được coi như một yếu tố của sức mạnh. Ông tổng
thống thì chẳng có cái quyền tuyệt đối cắt cử công chức, và số vị trí công
việc đó [ở Hoa Kì] chẳng khi nào vượt khỏi con số 12.000 người
.
NHỮNG NGUYÊN NHÂN NGẪU NHIÊN CÓ KHẢ NĂNG LÀM
GIA TĂNG ẢNH HƯỞNG CỦA QUYỀN HÀNH PHÁP
Nền an ninh bên ngoài mà Liên bang được hưởng. −
Đường lối chính trị trông đợi. − Một quân đội 6.000
binh sĩ. − Chỉ có vài cái tàu chiến. − Tổng thống có
những độc quyền to lớn mà không có dịp đem ra dùng.
− Tổng thống lại yếu kém khi có dịp ra tay.
